Motyl monarcha - niesamowita odyseja danaida wędrownego

Motyl monarcha, bo tak często nazywa się danaida wędrownego jest jednym z najbardziej znanych gatunków motyli na świecie. Wynika to głównie z ich charakterystycznego pomarańczowego koloru i bardzo długiej rocznej trasy migracyjnej.

Ten owad zamieszkuje prawie całą Amerykę, od Kanady po północną Amerykę Południową. Dowiedzmy się więcej na temat tego fascynującego stworzenia.

Motyl monarcha – kolory, które nas zachwycają

Mimo nazwy monarszej, nie powinniśmy jednak mylić go z Paziem Królowej. Dorosły motyl monarcha (Danaus archippus) ma jaskrawe kolory. Zewnętrzna strona ich skrzydeł jest pomarańczowa, spleciona z czarnymi liniami. Natomiast wnętrze ich skrzydeł jest blade i nieco ciemniejsze, ale w podobnym odcieniu.

To rozróżnienie kolorystyczne pomaga motylom wędrownym przetrwać. Część wewnętrzna, ze względu na swoją nieprzezroczystość, pomaga zakamuflować się w korze drzew i na innych powierzchniach.

Podobnie, zewnętrzna część motyla monarchy jest znacznie jaśniejsza, aby ostrzec potencjalnych drapieżników o jego nieprzyjemnym smaku, ponieważ cechuje go wysoki poziom toksyczności w organizmie.

Ten rodzaj ostrzeżenia dla  drapieżników nazywany jest aposematyzmem lub ostrzegawczym ubarwieniem. Jest to strategia ewolucyjna, ponieważ większość drapieżników kojarzy jasne kolory, takie jak pomarańczowy i żółty, z trucizną.

W przypadku motyli monarchy zawierają one w swoim organizmie glikozydy sercowe, substancję, która jest trująca dla niektórych zwierząt. Motyl monarcha nabywa tę własność, jedząc trojeść, gdy żerują na nich też gąsienice.

Liście tej rośliny są pokarmem dla larw monarchy, które w swoich powłokach ciała odkładają pobrane z pokarmem trucizny znajdujące się w niektórych trojeściowatych.

Istnieją jednak pewne gatunki ptaków i gryzoni, które są odporne na ten rodzaj trucizny.

Motyl monarcha – cykl jego życia

Opisywane tu danaidy wędrowne mogą mierzyć od 8 do 10 centymetrów, a rozróżnienie między samcem i samicą jest łatwo rozpoznawalne. Samce są nieco większe i mają czarną plamkę na środku każdego skrzydła z tyłu. Dorosłe okazy ważą około pół grama.

Motyl monarcha przechodzą cztery główne etapy:

• Wszystko zaczyna się od osadzania jajek na liściach niektórych roślin z rodzaju Asclepias, lepiej znanych jako trojeść (czy Trojeść Amerykańska). Jaja są nie większe niż dwa milimetry i wylęgują się po czterech do ośmiu dniach.
• Z jaj wyłaniają się larwy, które żerują na liściu, na którym zostały złożone przez matkę, stając się w końcu solidnymi gąsienicami z żółto-czarno-białymi paskami na całej powierzchni. W tej fazie gąsienicowej pozostają one przez około dwa tygodnie, w zależności od ilości spożywanego pokarmu.
• Kiedy są wystarczająco nakarmione, gąsienice przygotowują się do utworzenia ich poczwarki tj. stadium spoczynkowego, które pozwoli im rozpocząć proces metamorfozy i wejść w dorosłość, tj. imago. Poczwarka ma kolor limonkowo-zielony, ze złotymi plamkami i czarnym paskiem. Ten proces trwa 10 dni.
• Po zakończeniu transformacji z poczwarki wyłania się motyl monarcha, który ma szacowaną długość życia w zależności od czasu jego narodzin. Osobniki urodzone wczesną wiosną i latem żyją od dwóch do sześciu tygodni. Jednak te, które rodzą się późnym latem i wczesną jesienią, żyją do ośmiu miesięcy. To właśnie te motyle wędrowne wykonują wielką odyseję: masową migrację z Kanady do Meksyku i z powrotem.

Danaid wędrowny i jego wielka migracja

Zjawisko migracji monarchów zostało odkryte przez małżeństwo kanadyjskich zoologów z University of Toronto, Freda i Norah Urquhartów. 

Północnoamerykańskie motyle wędrowne urodzone późnym latem to te, które wyruszają w masową migrację z Kanady do środkowego Meksyku lub Kalifornii.  Odległość tej trasy wynosi ponad 5.000 kilometrów.

Robią to, aby uciec przed zimą, więc każdej jesieni wyruszają w podróż i wracają następnej wiosny.

Istnieją dwa główne szlaki migracyjne dla danaida wędrownego. Najbardziej znany jest szlak z południowej Kanady do środkowego Meksyku w stanie Michoacán.

Druga trasa prowadzi z południowej Kanady do wybrzeża Kalifornii w Stanach Zjednoczonych. Pierwsza trasa obejmuje 90% urodzonych w Kanadzie motyli monarchy, podczas gdy pozostałe 10% wybiera drugą trasę.

Aby odpowiednio się prowadzić, motyle monarchy używają pozycji słońca i natężenia światła słonecznego. Jest to jednak całkowita tajemnica, jak dokładnie działa ten biologiczny kompas, ponieważ nie wiadomo jeszcze, jak motyle przetwarzają światło przez swoje oczy.

Jest to jedna z wielkich tajemnic tych stworzeń. Niewiadomo wciąż jak udaje im się dokonać corocznej masowej migracji w poszukiwaniu cieplejszych miejsc na świecie.

Podsumowanie

Chociaż motyl monarchy północnoamerykańskiego pochodzenia jest tym najpopularniejszym, istnieją one również w innych częściach świata.

• Wymienić możemy np. całą północną Amerykę Południową (Wenezuelę i Kolumbię) oraz południowa Floryda.
• Ponadto zostały one odnalezione w  ostatnich latach w Australii, Nowej Zelandii, na Hawajach i w Hiszpanii.

Obecnie uważa się, że motyle, takie jak danaid wędrowny są zagrożone, gdyż grupa przeprowadzająca masową migrację z roku na rok staje się coraz mniejsza. Spadek ten jest spowodowany kilkoma czynnikami, w których (jak zawsze) człowiek jest główną przyczyną.

Czynnikiem, który wpływa na nie bezpośrednio jest brak odpowiedniej ilości trojeści z powodu nadmiernego wylesiania. Ponadto w ostatnich dziesięcioleciach wykazano, że stosowanie herbicydów skierowanych na pola uprawne zmniejszyło populację tych motyli.