Zwierzęta transgeniczne w świetle prawa

Czym jest transgeneza?

Transgeneza, popularnie znana jako klonowanie, to procedura polegającą na przenoszeniu informacji genetycznej z jednego organizmu do drugiego.

Zazwyczaj nie przenosi się pełnego kodu genetycznego danego osobnika na innego podczas procedury klonowania. Przed przeprowadzeniem operacji należy wybrać, wyodrębnić i wyizolować niektóre geny.

Jeśli mówimy o zwierzętach transgenicznych mamy na myśli przeniesienie części DNA z jednego zwierzęcia na drugie. Może to mieć kilka różnych celów, między innymi rozrodczy.

Czy każde zwierzę można sklonować?

Teoretycznie materiał genetyczny dowolnego organizmu, czy to RNA, czy DNA można wykorzystać w transgenezie. Dlatego teoretycznie możliwe jest sklonowanie zwierząt wszystkich gatunków, w tym ludzi.

Obecnie istnieje już kilka gatunków, które zmodyfikowano genetycznie w laboratoriach. Gatunki te to owady, pasożyty, ryby, ptaki, gady i oczywiście, ssaki, takie jak słynna owca Dolly. Jest ona najbardziej znanym ze zwierząt transgenicznych. Została sklonowana w 1996 roku.

Jednak największą liczbę procedur transgenezowych przeprowadzono na myszach. Częściowo ta „preferencja” jest uzasadniona małym rozmiarem zwierząt. Jak również łatwością w obchodzeniu się z tymi gryzoniami. Należy mieć także na uwadze niskie koszty utrzymania i przystosowaniem do życia w niewoli.

Podobieństwo struktury genomu gryzoni do ludzkiego kodu genetycznego było również decydujące dla jego masowego klonowania.

Aspekty legalne zwierząt transgenicznych: kwestia ludzka

Sklonowanie owieczki Dolly i jego negatywne konsekwencje były powodem, dla którego wiele krajów rozpoczęło przegląd swoich przepisów dotyczących ograniczeń procedur genetycznych. Wraz z powyższym rozpoczęto dyskusje nad możliwościami genetycznej modyfikacji człowieka.

W 1997 roku, mniej niż rok po narodzinach Dolly, UNESCO opublikowała Powszechną Deklarację w sprawie genomu i praw człowieka. W tym tekście wyraźnie wyraża dezaprobatę dla używania klonowania do celów reprodukcyjnych gatunku ludzkiego.

Rok później, w 1998 r., Rada Europy zatwierdziła pierwsze międzynarodowe przepisy, które wyraźnie zabraniały klonowania ludzi. Protokół ten zaakceptowało 19 krajów już w samym dniu jego publikacji. Od tego momentu klonowanie ludzi pozostaje zabronione w większości krajów Unii Europejskiej i na świecie.

Zwierzęta transgeniczne i ich samopoczucie

Klonowanie zwierząt jest dozwolone w UE. Jednak procedury te są uregulowane i ograniczone rozporządzeniami Parlamentu Europejskiego oraz ustawodawstwem każdego kraju.

W Hiszpanii istnieją cztery regulacje prawne, które dotyczą tej kwestii. Ustalają one granice wykorzystania zwierząt do modyfikacji genetycznej:

• Ustawa 8/2003: mówi o zdrowiu zwierząt i zabrania ich wykorzystywania w procedurach i badaniach powodujących ból fizyczny lub psychiczny.
• Ustawa 32/2007: stanowi, że zwierzęta wykorzystywane do eksperymentów, komercyjnej eksploatacji i transportu muszą być odpowiednio traktowane i objęte podstawową opieką nawet podczas uboju.
• Dekret królewski 53/2013: dotyczy w szczególności dobrego samopoczucia i ochrony zwierząt wykorzystywanych do eksperymentów, nauczania i badań naukowych.
• Ustawa ECC/566/2015: określa, że personel zajmujący się zwierzętami musi być odpowiednio przeszkolony do wykonywania swoich obowiązków.

Zwierzęta transgeniczne i konsumpcja

Poważną i aktualną kontrowersją na poziomie prawnym jest możliwość wykorzystywania mięsa i pochodnych zwierząt transgenicznych do spożycia przez ludzi. W 2015 r. Parlament Europejski uchwalił projekt ustawy zakazujący klonowania zwierząt hodowlanych.

Częściowo podstawą tej ustawy były kwestie etyczne dotyczące manipulacji genetycznych tych gatunków. Najwyraźniej jednak najważniejszym powodem, dla którego ustawę przyjęto w tempie ekspresowym było zakwestionowanie wystąpienia negatywnych skutków spożycia mięsa i pochodnych zwierząt transgenicznych dla zdrowia ludzi.

Jednak w tym samym roku Stany Zjednoczone zezwoliły na komercjalizację produktów przygotowanych z genetycznie zmodyfikowanego łososia. Stał się on tym samym pierwszym transgenicznym zwierzęciem przeznaczonym do spożycia przez ludzi.

W 2015 r. Chiny ogłosiły, że udało im się wyhodować genetycznie zmodyfikowane krowy, które są bardziej odporne na gruźlicę. Od tego momentu uważa się, że Europa zajmuje bardziej „konserwatywną” pozycję w tej kwestii. Jej władze mają poparcie ludności do dalszego wspierania zakazu.