Poczucie niesprawiedliwości u psa - na czym polega?

Napisane i zweryfikowane przez prawnika Francisco María García

Ostatnia aktualizacja: 21 grudnia, 2022

Przez długi czas istniało przekonanie, że poczucie niesprawiedliwości lub moralność jest tylko ludzką cechą. Jednak naukowcy na podstawie przeprowadzonych badań uznali, że także psy i wilki również mają tę cechę. Oznacza to zatem, że poczucie niesprawiedliwości jest także dobrze znane tym zwierzętom.

A z czym się to wiąże? Dowiesz się tego poświęcając zaledwie kilka minut na lekturę naszego dzisiejszego artykułu!

Moralność, poczucie niesprawiedliwości i empatia – początki i pochodzenie tych uczuć

Nikt nie jest naprawdę pewien pochodzenia takiej cechy, jak moralność. Nawet w przypadku ludzi. Jest to wciąż nieustanny temat badań i dyskusji między naukowcami, filozofami i przywódcami religijnymi.

Szanowane źródła naukowe dowodzą, że u ludzi występują specjalne połączenia na poziomie neurologicznym, których przeznaczeniem jest radzenie sobie z problemami natury moralnej. Oznacza to, że poczucie niesprawiedliwości i empatia są nie tylko zjawiskiem kulturowym. Jest to cecha wrodzona, którą dysponuje każdy z nas, ludzi.

To wyjaśniałoby, dlaczego niektórzy ludzie, którzy urodzili się z zaburzeniami fizjologicznymi lub mają za sobą jakiś uraz głowy, nie są w stanie okazać nawet śladowych ilości empatii. W konsekwencji rozwijają się u nich problemy z integracją społeczną. Osoby takie mają także zwyczaj izolować się od otoczenia.

Moralność jako ewolucyjna zdolność człowieka

Moralność i poczucie niesprawiedliwości rozwijały się w sposób podobny do języka. Obecnie najbardziej akceptowaną teorią jest to, że ludzie rozwinęli u siebie empatię i wszelkie pokrewne zdolności na drodze ewolucji.

Prymitywne istoty ludzkie zdały sobie sprawę, że muszą żyć w społecznościach, aby być silniejszymi i przetrwać. To dało początek pierwszym zasadom współistnienia w zależności od tego, co ludzie uważają za dopuszczalne w danej społeczności.

Osoby, które nie zastosowały się do tych ogólnych zasad, które zostały uznane za odpowiednie dla danej społeczności, zostały z niej po prostu wygnane. W efekcie miały one o wiele mniej okazji do samodzielnego przetrwania.

Wraz z upływem czasu – a także wraz ze rozwojem poziomów społeczeństwa i zdolności całego gatunku ludzkiego – pojęcie moralności przeszło kilka istotnych transformacji. Ale jeśli chodzi o różnice kulturowe w różnych społeczeństwach, ważne jest, aby nie osądzać odmian moralności charakterystycznej dla każdego z nich.

Empatia i poczucie niesprawiedliwości u małp

Przed zbadaniem poczucia niesprawiedliwości u psów, niektórzy naukowcy powiązali zdolności ewolucyjne ludzi z tymi samymi cechami prezentowanymi przez małpy. Zwierzęta te przyciągnęły uwagę naukowców głównie dzięki swojej niezwykłej zdolności uczenia się i zarządzania dość złożonym społeczeństwem.

Dlatego też przeprowadzili oni liczne eksperymenty z różnymi gatunkami małp. Głównym celem naukowców było przeanalizowanie ich zdolności do wykazywania empatii i reagowania na wszelkie dostrzeżone w ramach społeczności stada niesprawiedliwości.

Uzyskane w ten sposób wyniki okazały się być jeszcze lepsze, niż się tego spodziewali badacze. Zaobserwowali oni bowiem, że małpy przestały jeść, jeśli jedna z pozostałych małp odniosła jakiegokolwiek rodzaju obrażenia lub szkodę w trakcie tego procesu. W ten sam sposób zwierzęta odmówiły współpracy w jakichkolwiek działaniach, w trakcie których były świadkami jawnej niesprawiedliwości dowolnego rodzaju.

Oznacza to, że małpy, podobnie jak ludzie, są w stanie odróżnić równość od niesprawiedliwego traktowania. Z tego też powodu mogą z łatwością wykryć dowolnego rodzaju niesprawiedliwość, gdy ją zobaczą lub będą mieć z nią do czynienia.

Te odkrycia naukowe wytyczyły nową ścieżkę badań nad zdolnościami etycznymi innych gatunków zwierząt. To z kolei przyczyniło się do zrewolucjonizowania klasycznych teorii dotyczących moralności.

Poczucie niesprawiedliwości u psów oraz wilków: wyniki najnowszych badań

Po udanych eksperymentach z małpami naukowcy zaczęli prowadzić podobne badania nad innymi ssakami, które – po badaniach nad małpami – uważano pod tym względem za „gorsze”. Czyli po prostu mniej rozwinięte w kwestiach tego poziomu świadomości.

Ale ku ich zaskoczeniu już wyniki pierwszych badań przeprowadzonych nad tym tematem wykazały, że psy także wykazują empatię w stosunku do innych ssaków i ludzi. Wyniki jednoznacznie wskazywały na fakt, że wynika to z ich zdolności do adaptacji społecznej. Badacze doszli do wniosku, że zdolność ta rozwinęła się u psów w wyniku ich historycznego współistnienia z ludźmi i innymi zwierzętami domowymi.

Jednak naukowcy z Uniwersytetu Wiedeńskiego (oryg. Universität Wien) ujawnili, że poczucie niesprawiedliwości u psów i wilków może mieć także podłoże biologiczne. Oznaczałoby to, że moralne zdolności tych psów istniały jeszcze przed ich udomowieniem.

Przeprowadzone przez badaczy eksperymenty dotyczyły psów i wilków, które zostały przeszkolone do naciskania przycisku (brzęczyka), gdy wydano im konkretne polecenie. Byli oni wtedy w stanie zauważyć, że zwierzęta odmawiały naciśnięcia przycisku, gdy zauważyły ​niesprawiedliwe traktowanie siebie lub swoich towarzyszy.

Na przykład psy i wilki odmówiły naciśnięcia przycisku, gdy zaoferowano im mniejszą nagrodę, niż dostali ich psi towarzysze. Były także odporne na te polecenia, gdy naukowcy podawali smakołyki innym zwierzętom, ale nie badanym psom.

Psy i wilki odmówiły także kontynuowania eksperymentu, gdy dowiedziały się o niesprawiedliwym traktowaniu ich w trakcie badania.

Hierarchia społeczna i poczucie niesprawiedliwości u psów

Ten sam eksperyment zweryfikował niezwykłą hierarchię społeczną, jaka istnieje w stadach dziko żyjących wilków i psów.

Samiec alfa – czyli niekwestionowany przywódca stada – był wyraźnie bardziej niecierpliwy i niechętny do współpracy, gdy uświadomił sobie, że otrzymywane smakołyki są mniej atrakcyjne dla jego grupy.

Fakt, że nie można udomowić wilków, został udowodniony już co najmniej kilka razy. Wciąż jednak zwierzęta te wykazywały podobne zachowania w niesprawiedliwych dla nich sytuacjach. Obserwacje przeprowadzone przez naukowców pozwoliły im obalić przekonanie, że poczucie niesprawiedliwości u psów wynika wyłącznie z ich udomowienia.