Pająki mrówkopodobne: Genus Myrmarachne

Napisane i zweryfikowane przez biologa Samuel Sanchez

Ostatnia aktualizacja: 27 grudnia, 2022

Myrmarachne to rodzaj pająków Araneomorphae z rodziny Salticidae, które wyróżniają się w królestwie zwierząt. Wiele gatunków tego taksonu to pająki mrówkopodobne, zarówno pod względem fizjologii, jak i zachowania. Choć może się to wydawać zaskakujące, ma to wyraźny powód ewolucyjny.

Większość zwierząt jedzących mrówki – takich jak mrówkojad – jest wysoce wyspecjalizowana w pozyskiwaniu tego typu pożywienia, ponieważ owady te są dość nieprzyjemne w smaku, w wielu przypadkach agresywne a nawet toksyczne.

Z tego powodu wiele bezkręgowców i kręgowców unika mrówek w poszukiwaniu zdobyczy.

Sztuka mimikry

Mimikra to zdolność niektórych żywych istot do wyglądania jak inne. Jest to czymś innym niż zdolność do kamuflażu, czyli umiejętności do pozostania niezauważonym w swoim otoczeniu. Kamuflaż to strategia przyjęta na przykład przez patyczaki lub owady liściowe.

Wiele zwierząt przybiera wygląd innych z różnych powodów: aby wyglądać na niebezpieczne, przyciągnąć inne żywe istoty w celach reprodukcyjnych lub na przykład skierować uwagę drapieżników na inne części ich ciała. Ta strategia ewolucyjna jest bardzo rozpowszechniona.

Pająki mrówkopodobne: dlaczego dobrze jest wyglądać jak mrówka?

Wygląd mrówki może przynieść w środowisku naturalnym wiele korzyści. Istnieją dwa główne powody przyjmowania tej strategii:

• Zwierzę może wyglądać jak mrówka, aby nie stać się ofiarą innych zwierząt. Kwas mrówkowy jest główną strategią obrony wielu mrówek. Jest wstrzykiwany przy ugryzieniu i powoduje dość duży dyskomfort. Po zjedzeniu mrówki drapieżnik może cierpieć na ślinienie, wymioty, bóle brzucha, oparzenia lub intensywne pieczenie.
• Zwierzę może wyglądać jak mrówka, by ułatwić sobie polowanie na prawdziwe mrówki. Jest to rodzaj agresywnej mimikry, która pomaga drapieżnikom zbliżyć się do ofiary.
  

W różnych taksonach bezkręgowców występuje kilka zwierząt podobnych do mrówek, w tym niektóre świerszcze, chrząszcze, modliszki i patyczaki – zwłaszcza we wczesnych stadiach rozwoju – i oczywiście kilka grup pająków.

Pająki mrówkopodobne

Badania wskazują, że ponad 300 gatunków pajęczaków naśladuje mrówki pod względem zachowania, fizjologii i reakcji na drapieżniki. Z kolei 14 rodzajów z rodziny Salticidae przyjęło tę ciekawą strategię. Pająki te podlegają szeregom zmian, takich jak:

• Naśladowanie ruchu mrówek. Poruszają się po zygzaku, z typowymi przystankami i sposobem poruszania się prawdziwej mrówki.
• Oprócz tego trzymają również parę przednich nóg tak, by wyglądały na anteny. Pająki mają 4 pary nóg a mrówki 3, więc imitując anteny rozwiązują różnicę morfologiczną.
• Ciało tych mimetycznych pająków jest znacznie bardziej wydłużone w stosunku do reszty pajęczaków, co poprawia ich zwinność i możliwość i szybkiej ucieczki przed drapieżnikami.

Należy jednak podkreślić, że proces ten to nie tylko same zalety. Pająki podobne do mrówek mają dużo węższy odwłok, więc jeśli chodzi o rozmnażanie mogą składać znacznie mniej jaj. Jest to wyraźny przykład, że w naturze każda adaptacja wiąże się z pewnym biologicznym kruczkiem.

Prawdziwie niezwykłe pochodzenie

Inna uderzająca cecha o której warto wspomnieć, została odkryta w niektórych badaniach, które analizują ewolucyjne pochodzenie pająków podobnych do mrówek. Niektóre artykuły naukowe dowodzą, że istnienie nastecznikowatych mogło być wyraźnym motorem pojawienia się tej strategii.

Osy Pompilidae to rodzina licząca ponad 5000 gatunków w 4 podrodzinach. Te gatunki błonkoskrzydłych słyną z paraliżowania pająków i umieszczania w nich jaj. Tak więc, gdy larwy wyklują się, mogą żerować na unieruchomionym pajęczaku.

Osy te lokalizują pająki za pomocą wizualnych wskazówek, więc pająk podobny do mrówki skutecznie wprowadza je w błąd i dzięki temu przeżywa kolejny dzień. To jedna z hipotez, która mogłaby wyjaśnić ten rodzaj mimikry. Nie zostało to jednak ostatecznie potwierdzone.

Jak być może zauważyłeś, w naturze wszystko ma jasne wytłumaczenie i nic nie jest pozostawione przypadkowi. Z jednej strony pająki podobne do mrówek musiały poświęcić pewne pozytywne cechy taksonów swoich przodków. Z drugiej strony mogą skutecznie unikać zagrożenia ze strony wielu drapieżników.