Opieka nad kolonią mrówek – pierwsze kroki

Napisane i zweryfikowane przez biologa Samuel Sanchez

Ostatnia aktualizacja: 27 grudnia, 2022

Mrówki to grupa owadów błonkoskrzydłych należących do rodziny Formicidae. Jest to niezwykle zróżnicowany takson, który skolonizował niemal każde środowisko na świecie, dając początek ponad 22 000 gatunków istniejących obecnie (z których opisano tylko około 13 800). Szacuje się, że zwierzęta te stanowią 15-25% biomasy zwierząt lądowych. W tej ekscytującej grupie jest wiele, wiele gatunków i każdy z nich ma swoje unikalne potrzeby, ale istnieje kilka uniwersalnych wskazówek, o których każdy hodowca powinien pamiętać w opiece nad kolonią mrówek w dłuższej perspektywie. Tutaj pokażemy Ci podstawy tego ekscytującego hobby.

1. Miej jasne, jak wygląda podstawa opieki nad kolonią mrówek

Na pewno znajdziesz królową bez skrzydeł w szklanej lub plastikowej tubie. Większość kolonii mrówek powstaje w niewoli z jednej zapłodnionej samicy, w procesie znanym jako zakładanie. Zanim rozważysz utrzymanie mrowiska w dłuższej perspektywie, powinieneś jasno określić kasty, które je tworzą:

Prawdopodobnie dostaniesz w swoje ręce bezskrzydłą królową w szklanej lub plastikowej tubie. Większość kolonii mrówek jest zakładana w niewoli z jednej zapłodnionej samicy, proces ten znany jest jako zakładanie. Zanim zaczniesz rozważać długoterminowe utrzymanie mrowiska, musisz mieć jasność co do kast, które je tworzą:

• Królowa: serce mrowiska i, w większości przypadków, jedyna zdolna do składania zapłodnionych jaj. Królowa rodzi się ze skrzydłami i opuszcza swoją pierwotną kolonię w poszukiwaniu samców. Po zapłodnieniu przechowuje spermę kilku z nich w swojej spermatece, zdejmuje skrzydła i zakopuje się. Niektóre królowe żyją nawet do 30 lat.
• Robotnice: rodzą się z zapłodnionych jaj złożonych przez królową, ale nie mają zdolności rozmnażania i nie mają skrzydeł w momencie wyklucia. Są odpowiedzialni za ekspansję mrowiska, utrzymanie larw, ochronę królowej i poszukiwanie pożywienia. Żyją znacznie krócej niż ich matka (na ogół krócej niż 1 rok) i można je liczyć w tysiącach w kolonii.
• Samce: Samce wykluwają się z niezapłodnionych jaj, które składa samica, gdy kolonia jest wystarczająco duża. Są zawsze uskrzydlone, a ich jedyną misją jest rozmnażanie, po czym umierają za kilka dni.
• Księżniczki: są to potencjalne królowe, które rodzą się ze skrzydłami, gdy kolonia dojrzeje. Jeśli warunki są sprzyjające, odlatują i starają się zapłodnić, aby założyć nowe mrowisko. We wczesnych stadiach rozwoju kolonii królowa składa jaja, z których powstają wyłącznie robotnice, zwane karmicielkami. Ponieważ rodzą się w nieco surowych warunkach, a rezerwy energetyczne ich matki są ograniczone, żyją krócej niż normalni pracownicy.

2. Zidentyfikuj nabyte gatunki

Przed przystąpieniem do pracy, należy dokładnie określić wymagania dla danego gatunku. Niektóre królowe są klaustralne i polegają na swoich rezerwach energetycznych, aby złożyć pierwsze jaja do czasu wyklucia się robotnic, podczas gdy inne przebywają w klauzurze i muszą udać się na obszar żerowania, aby polować i spożywać białko.

Z drugiej strony, cechy charakterystyczne gatunku będą dyktować warunki, w jakich należy trzymać królową lub kolonię. Europejskie mrówki zazwyczaj wytrzymują szeroki zakres temperatur (15 do 30 °C), podczas gdy tropikalne mrówki nie powinny schodzić poniżej 23-24 °C prawie w żadnym momencie. Wilgotność względna jest również parametrem, który należy wziąć pod uwagę.

Niektóre gatunki występujące w klimacie suchym wymagają wilgotności 50-60 %, podczas gdy niektóre mrówki azjatyckie potrzebują 90 % lub więcej.

3. Tuba będzie twoim najlepszym sprzymierzeńcem

Jak wspomniano powyżej, zdecydowana większość matek jest kupowana w sklepach w tubie z wbudowanym “poidełkiem” zintegrowanym na końcu (mokry wacik). Dla gatunków klauzurowych jest to bardziej niż odpowiednie podłoże, ponieważ zapewnia królowej wystarczającą ilość wilgoci do nawilżenia i złożenia jaj. W takich przypadkach nie jest nawet konieczne karmienie go.

Po wylęgnięciu się pierwszych robotnic należy rozpocząć karmienie kolonii pokarmem w postaci słodkiego nektaru i martwych owadów (w większości przypadków, ale nie we wszystkich). Nie należy się spieszyć i nie wyrzucać mrówek z tuby, dopóki nie zaobserwujemy 20-25 robotnic. Przedwczesne wrzucenie ich do zbyt obszernego mrowiska spowoduje jedynie ich stres i śmierć.

Zasada ta nie ma zastosowania do gatunków półklauzurowych. Niektóre królowe są myśliwymi i wymagają żerowisk do polowania nawet na własną rękę.

4. Nakarm mrówki zgodnie z ich wymaganiami

Pierwsze robotnice będą miały za zadanie karmić i pielęgnować królową, podczas gdy ona będzie składać kolejne partie jaj. Widać to na przykładzie trofalaksy, czyli bezpośredniego przenoszenia płynów z jamy ustnej robotnicy do jej matki.

W tym momencie musisz mieć jasność co do tego, co dokładnie zjada ten gatunek, aby zadbać o kolonię mrówek. Większość osobników z podrodziny Formicinae żywi się martwym białkiem (resztkami mięsa i umierającymi owadami) oraz nektarem. Z drugiej strony, podrodzina Ponerinae jest znacznie bardziej agresywna i aktywnie poluje na żywe bezkręgowce.

Gatunek Messor barbarus, jeden z najbardziej typowych, żywi się głównie nasionami. Jednak standardowe rodzaje (takie jak Camponotus) wymagają tylko martwego białka i słodkiego nektaru.

5. Wybierz odpowiednie mrowisko

Gdy kolonia jest już wystarczająco duża, należy albo przewrócić tubę (delikatnie), albo podłączyć ją do mrowiska, aby robotnice i królowa mogły się poruszać. Bardzo ważne jest, aby wybrać odpowiednią instalację dla danego gatunku, ponieważ bardzo często zdarza się, że kolonia zostaje zrujnowana przez wybór niewłaściwego gniazda po etapie zakładania wewnątrz tuby.

Bardzo ważne jest, aby nie używać mrowisk typu sandwich (piasek między 2 szybami), z żelami lub innymi obcymi materiałami. Szukaj instalacji wykonanych z akrylu specjalnie dla mrówek, jeszcze lepiej jeśli są one anty-wyciekowe. Niektóre modele są specyficzne dla gatunków wymagających wysokiej wilgotności i posiadają wieże wodne lub gąbki ze zbiornikami do nawadniania środowiska.

Z drugiej strony, mrowiska typu ytong będą przydatne dla gatunków tropikalnych wymagających wyjątkowo wysokiej wilgotności. Należy pamiętać, że aby utrzymać tę wartość na stałym poziomie 90 %, należy od czasu do czasu wstrzykiwać wodę do tych instalacji.

Zadbaj o swoją kolonię mrówek: ciesz się i nie trać czujności!

Gdy królowa i robotnice przeniosą się, a mrowisko będzie miało około 40-50 okazów, fundament jest gotowy i kolonia zacznie rosnąć wykładniczo. W tym momencie królowej trudno jest umrzeć, ale nigdy nie powinieneś tracić czujności. Postępuj zgodnie z przedstawionymi przez nas wskazówkami, aby przez cały czas skutecznie dbać o swoją kolonię mrówek:

1. Regularnie usuwaj niedojedzone resztki. Nieprzestrzeganie tego zalecenia będzie sprzyjać długotrwałym infekcjom i chorobom w kolonii.
2. Zrób diapauzę (jeśli gatunek tego wymaga). Niektóre gatunki mrówek, aby dobrze się rozwijać, potrzebują obniżenia temperatury w okresie zimowym, podobnie jak ssaki hibernują. Nie pomijaj tego kroku, jeśli Twoja okolica tego potrzebuje.
3. Uważaj na roztocza. Roztocza to jedno z największych zagrożeń w hobby myrmekologii. Jeśli wykryjesz je na którejś ze swoich mrowisk, drastycznie obniż wilgotność (mniej niż 60%) i izoluj kolonię, aż zostanie zdezynfekowana.

Poza tym wszystkim należy pamiętać, że nie wszystkie gatunki pozostają takie same, a niektóre mają bardzo specyficzne wymagania. Sekretem długoterminowej opieki nad kolonią mrówek jest dokładne zapoznanie się z wymaganiami poszczególnych osobników przed ich pozyskaniem oraz w trakcie pielęgnacji mrowiska.