Zaskroniec żmijopodobny: siedlisko i charakterystyka

Napisane i zweryfikowane przez biologa Cesar Paul Gonzalez Gonzalez

Ostatnia aktualizacja: 21 grudnia, 2022

Zaskroniec żmijopodobny lub wąż wodny zasługuje na swoją nazwę, ponieważ zamieszkuje prawie każdy zbiornik słodkiej wody, który znajdzie na swojej drodze. Jest znakomitym pływakiem, a także dobrą aktorem, potrafiącym używać swoistego mechanizmu mimetyzmu, by uniknąć drapieżnictwa. Ponadto, chociaż z wyglądu może wydawać się niebezpieczny, nie wytwarza on żadnego jadu.

Naukowa nazwa tego gatunku to Natrix maura, należy do rodziny Colubridae i jest bliskim krewnym zaskrońca zwyczajnego. Czytaj dalej i dowiedz się więcej o tym wodnym aktorze.

Siedlisko zaskrońca żmijopodobnego

Wąż ten jest gatunkiem żyjącym w środowisku wodnym, bardzo powszechnym w całym jego zasięgu. Występuje w Hiszpanii, Portugalii, Szwajcarii, Afryce, Francji i we Włoszech, a także na wyspach, takich jak Sardynia, Majorka czy Minorka. W Afryce udało mu się opanować obszary pustynne z kilkoma zbiornikami wodnymi, natomiast obecność na wyspach zawdzięcza wprowadzeniu przez człowieka.

Jego środowisko naturalne składa się z różnego rodzaju zbiorników słodkowodnych, w tym rzek, lagun, stawów, terenów podmokłych i wód słonawych. Jest to jedyny warunek przetrwania gatunku, ponieważ woda jest jego medium do polowań, chłodzenia i rozwoju.

Charakterystyka zaskrońca żmijopodobnego

Jest to średniej wielkości, gad o smukłym kształcie, osiągający rozmiary dochodzące do 870 milimetrów długości. Jego głowa jest zwykle szeroka i ma prawie trójkątny kształt, dość podobny do żmii. W rzeczywistości ta cecha jest niezbędna do wygenerowania mimikry batesowskiej, która służy jako mechanizm ochronny przed drapieżnikami.

Łuski gatunku są guzkowate, co oznacza, że mają lekki relief w kształcie kilu. Ponadto we wzorach ubarwienia utrzymuje się ciemny pas, który pokrywa całe ciało w zygzakowaty wzór. Chociaż jest to charakterystyczne dla tego organizmu, istnieją pewne warianty, które mają wyraźne podłużne linie, tworząc inny inny morfotyp znany jako dwuliniowy.

Ogólnie rzecz biorąc, jego ciało jest zielonkawo-oliwkowe, z żółtawo-białymi plamami bocznymi i jasnoszarym brzuchem. Ponieważ ich skóra ma bardzo różnorodne kształty, możliwe jest zidentyfikowanie poszczególnych osobników na podstawie zdjęć, ponieważ wzory działają jak “linie papilarne”, dzięki którym można je rozpoznać.

Dymorfizm płciowy

Zaskroniec żmijopodobny wykazuje wyraźny dymorfizm płciowy, który obserwuje się po wielkości ciała jego okazów. W ten sposób samice okazują się większe i cięższe od samców, ponieważ ich sukces reprodukcyjny jest większy wraz ze wzrostem ich rozmiarów. Innymi słowy, aby wydać większą liczbę potomstwa, samica musi zwiększyć rozmiar swojego ciała.

W przeciwnym przypadku ogony tych połozowatych są większe u samców niż u samic. Wynika to z obecności męskiego układu rozrodczego lub hemipenów, które zajmują więcej miejsca w okolicy ogona, podczas gdy samice ich nie mają. Ułatwia to rozpoznanie płci osobnika, gdyż wystarczy obserwacja okolicy kloaki (ogona).

Charakter i zachowanie

Ogólnie rzecz biorąc, gady te są towarzyskimi organizmami ektotermicznymi, które często wychodzą z wody, aby leżeć na słońcu i się ogrzać. Ze względu na ich szeroką dystrybucję mogą zachowywać się różnie w zależności od miejsca zamieszkania. W ten sposób w gorących rejonach są bardzo aktywne, ale w zimnych mogą przez kilka miesięcy prezentować stan diapauzy.

Z drugiej strony gady te wykazują zachowanie antydrapieżne, które polega na naśladowaniu żmij w celu odstraszenia wrogów. Aby to zrobić, zaczynają zwijać się w kłębek, puchnąć i parskać, wykorzystując ich świetną wydajność, aby wyglądać na jadowitego. To tylko prosta groźba, bo mimo wszystko nie mają jadu.

Tryb polowania

Ich ulubionymi obszarami są zbiorniki wodne, ponieważ wąż wykorzystuje je do pozyskiwania większości pożywienia. Oznacza to, że świetnie pływają, a ponieważ nie potrafią dobrze regulować temperatury, muszą opracować szczegółową taktykę polowania w wodzie.

Z tego powodu stosują dwa rodzaje strategii, w zależności od tego, czy woda, w której się znajdują, jest ciepła czy zimna. W pierwszej sytuacji, ponieważ nie muszą się martwić o utratę ciepła, gonią swoją ofiarę, dopóki nie zdołają jej złapać. W drugiej wręcz przeciwnie, tropią swoje ofiary, czekając na odpowiedni moment, by je złapać, oszczędzając energię i unikając ruchu.

Kiedy już uda im się złapać pożywienie, natychmiast przynoszą je na suchy ląd, aby ofiara udusiła się powietrzem. W ten sposób węże nie tracą czasu i wykorzystują warunki środowiskowe do żerowania.

Dieta zaskrońca żmijopodobnego

Ich dieta składa się z dwóch rodzajów organizmów, ryb i płazów, ponieważ to one najbardziej związane z akwenami wodnymi. W przypadku młodych węży, mogą również zjadać bezkręgowce, takie jak skąposzczety, pijawki i ślimaki.

Zaskroniec żmijopodobny zaczyna połykać swoją ofiarę, zaczynając od głowy. Dzieje się tak dlatego, że zwykle jest to najszersza część ciała, a zatem najtrudniejsza do przełknięcia. Również w przypadku ryb pozwala to uniknąć problemów z łuskami, gdyż są one wprowadzane w kierunku przeciwnym do ich ciała.

W 2013 roku w czasopiśmie naukowym Acta Herpetológica opublikowano badanie, które wspomina o istnieniu zachowań padlinożernych u tego gada. W ten sposób do ich diety uwzględnia możliwość spożywania szczątków martwych zwierząt, więc jest prawdopodobne, że gatunek ten jest bardziej oportunistą niż naturalnym myśliwym.

Reprodukcja zaskrońców żmijopodobnych

Zaskroniec żmijopodobny jest organizmem jajorodnym o corocznej reprodukcji, które wykorzystuje miesiące wiosenne do krycia. Mając to na uwadze, samiec stoi na szczycie samicy, delikatnie uderzając ją w głowę, podczas gdy obaj splatają ogony. Proces ten może trwać od kilku minut do kilku godzin i kończy się zapłodnieniem wewnętrznym jaj.

Jak rodzi się zaskroniec żmijopodobny?

Zazwyczaj posiew samicy składa się składa się z 2 do 32 jaj, których okres inkubacji wynosi 45 dni. W tym momencie, wielkość matki jest bardzo istotna, ponieważ od tego będzie zależeć liczba jaj, które może złożyć.

Po wykluciu, w pierwszych dniach życia węże pozostaną w bezpośredniej koegzystencji z braćmi, tworząc galerie, które później pomogą im wytrzymać zimno.

Według badań opublikowanych w czasopiśmie naukowym Scientific Reports stwierdzono, że proces inkubacji odgrywa ważną rolę w zachowaniu węża. Oznacza to, że młode mogą być towarzyskie lub nie, w zależności od tego, czy wykluły się w grupie, czy same. Co więcej, może to nawet wpłynąć na ich wzrost i ograniczyć możliwości fizyczne.

Stan ochrony

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody klasyfikuje ten gatunek jako najmniej niepokojący. Dzieje się tak dlatego, że ich populacja utrzymuje się na względnie stałym poziomie pomimo niszczenia ich siedlisk. Ponadto w przypadku jego obecności na wyspach udowodniono, że przybył przez introdukcję i w rzeczywistości inwazyjny dla ekosystemu.

Jednak ostatnie spisy wykazały zmniejszenie liczby okazów, a nawet ich rozmieszczenia. Wydaje się, że ta sytuacja jest odpowiedzią na skażenie zbiorników wodnych, powodując uszczerbek na podstawowym zasobach węża.

Podobnie, zanieczyszczenie różnymi materiałami może spowodować poważne problemy zdrowotne.

Jednym z największych problemów, z jakimi boryka się ten gatunek, jest zanieczyszczenie wody, coś, czego nawet człowiek nie był w stanie rozwiązać. Powinno to służyć jako sygnał ostrzegawczy, ponieważ znajdujemy się w krytycznym punkcie ekologicznym, w którym decyzje będą miały wpływ na więcej niż jedną żywą istotę. Problem wody jest dość poważny i przypomina nam, że nie tylko człowiek jest zależny od wody.