Nikobarczyk plamisty: siedlisko i zachowanie

Napisane i zweryfikowane przez biochemiczkę Luz Eduviges Thomas-Romero

Ostatnia aktualizacja: 21 grudnia, 2022

Nikobarczyk plamisty to jeden z najbardziej tajemniczych ptaków spośród wielu, które wymarły w ciągu ostatnich 500 lat.

Zielony gołąb plamisty został po raz pierwszy wspomniany w książce A General Synopsis of Birds (Ogólny opis ptaków, 1783) autorstwa przyrodnika Johna Lathama.

Obecnie jedyny istniejący okaz, zachowany martwy, znajduje się w kolekcji Muzeum Światowego w Liverpoolu (WML). Dlatego angielska nazwa to gołąb z Liverpoolu, jednak po polsku jest to nikobarczyk plamisty.

Nikobarczyk plamisty: nazwa naukowa

Nikobarczyk plamisty otrzymał swoją naukową nazwę Caloenas maculata od Johanna Friedricha Gmelina w 1789 roku. Należy do rzędu gołębiowatych, do którego należą również gołębie, turkawki i tym podobne.

Rodzaj Caloenas jest jednym z 35 rodzajów podrodziny Columbinae, która składa się z trzech gatunków:

• Caloenas maculata: nikobarczyk plamisty, wymarły i nieznanego pochodzenia.
• C. Canacorum: The Kanaka pigeon, gołąb Kanaka, wymarły, żył w Nowej Kaledonii i Tonga.
• C. Nicobarica: nikobarczyk zwyczajny, jedyny żyjący obecnie gatunek. Żyje w całym regionie Indonezji, od Andamanów po Wyspy Salomona. Mówiąc dokładniej, żyje na małych, odległych wyspach.

Związek między nikobarczykiem plamistym a ptakiem dodo

Podrodzina treronów również należy do rodziny gołębiowatych. Ta pierwsza obejmuje dwa wymarłe gatunki ptaków, które są bardzo znane:

• Rodzaj Pezophaps: dront samotny (Pezophaps solitaria) to wymarły gatunek, który był endemiczny dla wyspy Rodrigues. Ta odległa wyspa na Oceanie Indyjskim należy do Maskarenów. Ptaki te nie były w stanie latać i wyginęły do 1760 roku.

  

• Rodzaj Raphus: jest to emblematyczny i wymarły ptak Dodo (Raphus cucullatus). Podobnie był to ptak nielatający, przystosowany do życia na lądzie i endemiczny dla wyspy Mauritius. Ta wyspa znajduje się na Oceanie Indyjskim, około 900 kilometrów od Madagaskaru.

Nikobarczyk plamisty: charakterystyka

Jak wspomnieliśmy, dzisiaj pozostał tylko jeden (martwy) okaz. Na podstawie tego okazu eksperci przypisali gatunkowi następujące ogólne cechy.

• Wielkość zwierzęcia wynosiła około 32 centymetrów długości, a rozpiętość skrzydeł 35 cm.
• Jeśli chodzi o upierzenie, szyja miała długie pióra. Cały ptak był bardzo ciemnobrązowy z pięknym butelkowozielonym połyskiem. Miał również kremowe, podobne do cekinów plamy na piórach skrzydeł i plecach.
• Dodatkowo ptak miał czarny dziób z żółtą końcówką. A na końcu ogona miał blady pasek. Jego skrzydła były stosunkowo krótkie.
• Cechy fizyczne nikobarczyka plamistego sugerują, że był to głównie ptak nadrzewny. To odróżnia go od nikobarczyka zwyczajnego, który jest głównie ptakiem lądowym,

Upierzenie nikobarczyka plamistego odpowiada pół-lądowemu stylowi życia na wyspie i niskiej zdolności latania. W rzeczywistości jego krótkie, zaokrąglone skrzydła sugerowały, że wyewoluował na małej wyspie wolnej od drapieżników.

Prawdopodobne przyczyny wyginięcia

Nikobarczyk plamisty mógł osiągnąć skraj wyginięcia, gdy Europejczycy dotarli do ich rodzimego obszaru.

Jego zniknięcie było prawdopodobnie spowodowane nadmiernymi polowaniami i zagrożeniem ze strony zwierząt sprowadzonych przez Europejczyków w latach dwudziestych XIX wieku.

Dane geograficzne

Niestety eksperci nie znają pochodzenia okazu z muzeum w Liverpoolu. Był to jednak najprawdopodobniej gatunek z Pacyfiku, ponieważ był to główny obszar, na którym działali zbieracze.

Okaz należał do kolekcji burmistrza Daviesa (ok. 1737–1812), urzędnika wojskowego i malarza topograficznego zainteresowanego ptakami. Chociaż nigdy nie odwiedził Pacyfiku, był w kontakcie z australijskimi kolekcjonerami, którzy mogli zdobyć dla niego ten okaz.

Dlatego eksperci uważają, że ptak pochodzi z wyspy gdzieś na południowym Pacyfiku, prawdopodobnie z Tahiti (Polinezja Francuska). W 2008 roku BirdLife International dodał nikobarczyka plamistego do listy wymarłych gatunków ptaków.

Debata wokół nikobarczyka plamistego

Obecnie wokół tego gołębia toczy się historyczna debata. Niektórzy spekulują na temat dokładnej wyspy, na której żył, a inni sugerują, że nie reprezentuje on samego gatunku.

Według tej grupy gołąb ten był raczej młodym przedstawicielem nikobarczyka zwyczajnego (Caloenas nicobarica). Próbując rozwiązać tajemnicę zielonego gołębia grupa naukowców z Griffith University pobrała próbki DNA od okazu z Liverpoolu.

Według ich ustaleń gołąb z Liverpoolu należał do innego taksonu. Co więcej, badanie potwierdziło, że zwierzę to było blisko spokrewnione z nikobarczykiem zwyczajnym. Wreszcie, analiza DNA zgrupowała to zwierzę w rodzinie gołębiowatych, do której należy między innymi ptak Dodo (Raphus cucullatus).

Jak widać, testy DNA poprawiają naszą zdolność do identyfikacji nowych gatunków na podstawie historycznych pozostałości. Ten rodzaj badań pomaga nam lepiej zrozumieć wymieranie lokalnych populacji, a także całych gatunków.