Co to jest paleoekologia?
Napisane i zweryfikowane przez biologa Miguel Mata Gallego
Paleoekologia to nauka poświęcona odkrywaniu ekologii przeszłości. Dlatego jej zadaniem jest opisywanie środowisk i poziomów troficznych zwierząt i roślin, które żyły na Ziemi setki, tysiące, a nawet miliony lat temu.
W jaki sposób możemy dowiedzieć się, jak wyglądała roślinność w danym miejscu tysiące lat temu? Jakich narzędzi używa ta dyscyplina do rozwikłania tajemnic przeszłości? Opowiemy Ci o tym wszystkim w tym artykule.
Sekrety ukryte w jeziorach
Aby rozpocząć zgłębianie świata paleoekologii, proponujemy wam puścić wodze fantazji i wyobrazić sobie siebie nad brzegiem małego jeziora.
Możemy sobie wyobrazić piękne, turkusowe jezioro otoczone kilkoma młodymi sosnami. Albo na przykład możemy pomyśleć o ciemnym, głębokim szkockim jeziorze otoczonym stuletnimi dębami z gałęziami kołyszącymi się na wietrze.
Bez względu na to, który zbiornik wodny przyjdzie Ci na myśl, wszystkie mają jedną wspólną cechę. Nawet jeśli na to nie wygląda, na dnie przechowują one cenne informacje dla ekologów.
Z biegiem lat pyłek wydalany przez roślinność otaczającą zbiorniki wód stojących – jeziora, zbiorniki i oczka wodne – opada do wody, a następnie na dno jezior. Pyłek ten gromadzi się w mule. Z roku na rok tworzy on coraz grubszą warstwę na dnie jezior.
Palinologia, czyli spojrzenie na roślinność z przeszłości
Dzięki wyrafinowanym technikom odwiertowym, ekolodzy wydobywają rdzenie z osadów. Proces ten jest podobny do wydobywania rdzeni lodowych z lodowców lub biegunów. Zawierają one skamieniały pyłek roślinności, która w odległej przeszłości otaczała jezioro.
Dlatego palinologia, czyli analiza skamieniałych pyłków, jest niezwykle przydatna dla badaczy. To pozwala im poznać ewolucję roślinności w określonym miejscu. W ten sposób naukowcy są w stanie poznać przeszłość roślin z tych ekosystemów.
Paleontologia: badanie skamieniałości zwierzęcych
Jak możemy sobie wyobrazić, palinologia jest jednym z najbardziej użytecznych, nowoczesnych i najtańszych narzędzi służących do odkrywania stanu ekosystemów z przeszłości.
Znając istniejące rośliny, możemy wydedukować, które zwierzęta roślinożerne je zjadały i tak dalej, aż obejmiemy cały łańcuch pokarmowy. Jednak paleoekologia poczyniła pierwsze kroki w badaniu skamieniałości zwierzęcych.
Badanie skamielin — lub paleontologia — pozwala nam dowiedzieć się, jak wyglądały organizmy zwierząt żyjących miliony lat temu. Dzięki procesowi fosylizacji szczątki niektórych z nich przetrwały w postaci skał w warstwach tworzących skorupę ziemską.
Badanie skamieniałości pozwala nam odkryć ewolucję zwierząt do chwili obecnej. Tak jest w przypadku skamieniałości, które pokazują nam naszą przeszłość jako istot ludzkich. Australopiteki, centrum archeologii Atapuerca i człowiek neandertalski to przykłady skamieniałości, które rzucają światło na naszą przeszłość.
Skamieliny wymarłych zwierząt i paleoekologia
Prawdopodobnie najbardziej zdumiewającą rzeczą w zapisie kopalnym zwierząt jest odkrycie całych gatunków lub grup taksonomicznych zwierząt, które wymarły dawno temu.
Najbardziej znanym przypadkiem są tu dinozaury. Te „straszne jaszczurki” zdominowały Ziemię między 65 a 250 milionami lat temu. Naukowcy uważają, że ich zniknięcie było spowodowane uderzeniem meteorytu, pozostawiając ptaki jako jedyną grupę, która przetrwała.
Paleontolodzy byli w stanie bardzo szczegółowo przeanalizować skamieliny dinozaurów. Doszli do bardzo interesujących wniosków na temat ich stylu życia.
Ponadto, jednym z najciekawszych badań jakie istnieją w tym zakresie, jest analiza ich skamieniałych czaszek. Dostarcza ona wielu informacji o pojemności mózgu dinozaurów. Na przykład dzisiaj wiemy, że Velociraptor był niezwykle inteligentnym zwierzęciem.
Skamieliny dinozaurów są najbardziej znanym przykładem dla ogółu społeczeństwa. Niemniej jednak istnieje wiele grup zwierząt, które wyginęły, a wiemy o nich tylko dzięki skamieniałym szczątkom.
Łupki z Burgess, wyjątkowe miejsce dla paleoekologii
Łupki z Burgess to prawdopodobnie najlepsze miejsce na świecie do badania paleoekologii organizmów kambryjskich. W tym miejscu, położonym w sercu kanadyjskich Gór Skalistych, możemy znaleźć tysiące skamieniałości organizmów wspaniałej odmiany.
To, co czyni to miejsce wyjątkowym, to jego formacja z powodu lawiny gliny, która uwięziła tysiące zwierząt morskich z okresu kambryjskiego — trylobitów, mięczaków, stawonogów i innych bezkręgowców przodków — jeszcze za ich życia. Dzięki temu odbudowa ich ekologii staje się łatwiejsza.
Podsumowując, możemy zobaczyć, jak poprzez niezwykle precyzyjne badanie skamieniałych pyłków lub skamieniałości zwierzęcych zachowanych w skale, paleoekologia pozwala nam rekonstruować środowiska i ekosystemy z przeszłości.
Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.
Hilton, A. (2014). Phylogeny of Hallucigenia.
Morris, S. C., & Whittington, H. B. (1979). The animals of the Burgess Shale. Scientific American, 241(1), 122-135.
Zapata, M. R., García, M. G., Valiño, M. D., Rodríguez, A. V., Vegas, J., & Pérez-González, A. (2002). Clima y vegetación durante el Tardiglaciar y el Holoceno en la Sierra de Neila (Sistema Ibérico Noroccidental). Cuaternario y Geomorfología, 16(1-4), 9-20.
Ten tekst jest oferowany wyłącznie w celach informacyjnych i nie zastępuje konsultacji z profesjonalistą. W przypadku wątpliwości skonsultuj się ze swoim specjalistą.