Węgiel aktywny dla psów: zastosowania i dawkowanie

Napisane i zweryfikowane przez biologa Samuel Sanchez

Napisany przez Samuel Sanchez

Ostatnia aktualizacja: 21 grudnia, 2022

Węgiel aktywny dla psów – activated charcoal o activated carbon w języku angielskim – jest lekiem, który stosuje się głównie w leczeniu zatruć pokarmowych, drogą doustną. U ludzi przypisuje się mu również funkcje usprawniające pracę nerek i łagodzenia problemów ze strony przewodu pokarmowego, chociaż te właściwości nie są w pełni potwierdzone.

Węgiel aktywny może być bardzo przydatny dla psów, które cierpiały z powodu zatrucia pokarmowego, ale jego zastosowania poza tym przypadkiem są nieco trudniejsze do skontrastowania. Jeśli chcesz wiedzieć wszystko o tym związku, czytaj dalej.

Co to jest węgiel aktywny dla psów?

Węgiel aktywny jest związkiem otrzymywanym z węgla drzewnego, stałego, kruchego i porowatego paliwa o wysokiej zawartości pierwiastka chemicznego węgla (Różnica między tymi dwoma wariantami polega głównie na tym, że formę aktywną poddano obróbce w celu uzyskania małych, małoobjętościowych porów, które zwiększają powierzchnię adsorpcji i zdolność do przeprowadzania reakcji chemicznych.

Aktywację uzyskuje się poprzez obróbkę węgla drzewnego w wysokich temperaturach. Związek ten występuje w postaci proszków, granulatu (GAC), jako wytłaczany węgiel aktywny (EAC), jako grubsze “kulki” (BAC) lub pokrytych polimerami. Każdy z tych wariantów jest przydatny na różnych frontach, od przemysłu rolniczego po medycynę.

W świecie zwierząt domowych węgiel aktywny często występuje w postaci lepkiego, czarniawego płynu. Taka mieszanka może pochodzić z fabryki lub można ją otrzymać mieszając proszki z wodą we wskazanych stężeniach. W niektórych regionach występuje również w postaci tabletek do przyjmowania doustnego.

Zastosowania węgla aktywnego u zwierząt domowych ograniczają się do dziedziny medycyny.

Zastosowanie węgla aktywnego dla psów

Jak wspomniano powyżej, węgiel aktywny ma bardzo dużą powierzchnię. Będąc wysoce porowatym, ma większy zakres działania do wiązania się z innymi związkami chemicznymi. Zobaczmy, jak tą właściwość stosuje się w medycynie weterynaryjnej psów.

Zatrucia doustne

Jak wskazują badania w portalu Pubmed, węgiel aktywny jest najczęściej stosowanym związkiem do odkażania żołądka w krajach o wysokim dochodzie. Jego duża powierzchnia sprawia, że doskonale nadaje się do wiązania chemicznego. Poprzez “sekwestrowanie” szkodliwych pierwiastków w jelitach, zmniejsza ewentualne skutki zatrucia.

U ludzi szacuje się, że 50-100 gramów węgla aktywnego jest w stanie zmniejszyć wchłanianie niektórych substancji chemicznych o 74%, jeśli zażyje się go w ciągu 5 minut. Efekt zmniejsza się do 50 %, gdy związek jest przyjęty pół godziny później i do 20 % po 3 godzinach. Dlatego też skuteczność leku w dużym stopniu zależy od czasu podania dawki.

Dotyczy to również psów. Im więcej czasu upłynie, tym bardziej prawdopodobne jest, że zwierzę zmetabolizowało toksyny. Tylko lekarz weterynarii może zdecydować, czy węgiel aktywny jest odpowiedni dla danego obrazu klinicznego.

U psów węgiel aktywowany może zmniejszyć ilość toksyn w przewodzie pokarmowym o 80% w ciągu 180 minut.

Toksyny, które zwalcza węgiel aktywny

Niestety, węgiel aktywny dla psów nie jest przydatny we wszystkich zatruciach. Oto lista tego, co ten związek może neutralizować, a czego nie:

1. Węgiel aktywowany jest przydatny przy: zatruciach narkotycznych, ibuprofenu, czekoladzie, pyretrynach, marihuanie, aspirynie, brometalinie, rodentycydach, paracetamolu, fosforoorganicznych, karbaminianach i innych związkach.
2. Węgiel aktywny nie nadaje się do: zatrucia bardzo mocnymi kwasami lub zasadami, żelazem, litem, arsenem, metanolem, etanolem i innymi związkami.

Niestety, węgiel aktywny nie jest przydatny w przypadku zatruć spowodowanych bezpośrednim spożyciem substancji zawierających alkohole, takich jak środki do dezynfekcji rąk, perfumy, napoje alkoholowe i kosmetyki. Jest on również bezużyteczny w przypadku związków zawierających toksyny nieorganiczne, takich jak wybielacze, detergenty, aceton, nawozy lub uniwersalne środki czyszczące.

Jak go podawać?

Jak wspomniano powyżej, węgiel aktywny jest zazwyczaj dostępny w postaci płynnej lub w postaci tabletek do przyjmowania doustnego. Jeśli podejrzewasz, że Twój pies cierpi z powodu zatrucia pokarmowego, pierwszą rzeczą, którą należy zrobić, jest wizyta u weterynarza, niezależnie od tego, czy pies wykazuje objawy, czy nie. Nie należy próbować podawać węgla aktywnego na własną rękę, chyba że tak zaleci specjalista przez konsultację telefoniczną.

Co zrobi weterynarz?

Kiedy zgłosisz się do weterynarza, pierwszą rzeczą, którą zrobi przed podaniem węgla aktywowanego jest pytanie o rodzaj substancji, która została połknięta. Kiedy potwierdzi możliwość zastosowania węgla aktywnego, wywoła wymioty, aby spróbować wyeliminować jak najwięcej toksycznej substancji. Następnie podaje się  odpowiednią dawkę detoksyfikatora.

Należy pamiętać, że w niektórych przypadkach klinicznych wywoływanie wymiotów nie jest wskazane, dlatego tylko specjalista z zakresu zdrowia zwierząt może ocenić, jaką technikę należy zastosować. Z tego powodu ważne jest, aby skonsultować się z lekarzem weterynarii i unikać samoleczenia. W przeciwnym razie problem może się jeszcze bardziej nasilić.

W klinice weterynaryjnej, bezobjawowe lub łagodnie objawowe psy podaje się związek doustnie, zmieszany z wodą lub w postaci tabletek. Standardowa zasada to 1 do 3 gramów na kilogram wagi zwierzęcia, więc dawkowanie zależy w dużej mierze od rasy pacjenta. W niektórych przypadkach może być konieczne podawanie połowy dawki początkowej co 4-8 godzin.

Jeśli pies nie jest w stanie przełknąć, węgiel aktywny należy podać przez rurkę intubacyjną.

Kiedy nie zaleca się stosowania węgla aktywnego dla psów?

Jak wspomniano powyżej, związek ten nie jest przydatny we wszystkich przypadkach zatrucia. Jeśli Twój pies wypije całą butelkę żelu do rąk lub pół litra wybielacza, węgiel aktywny nie pomoże, ponieważ składają się one z substancji alkoholowych lub nieorganicznych toksyn.

W tych przypadkach, lekarz weterynarii będzie uciekać się do indukcji wymiotów, płukania żołądka i innych różnych zabiegów. Z drugiej strony, jeśli pies ma problemy z połykaniem i oddychaniem, może nieprawidłowo połknąć węgiel aktywowany i skierować go do płuc. Stan ten stanowi poważne zagrożenie dla życia pacjenta i dlatego nie zaleca się podawania węgla aktywnego w domu.

Jest również przeciwwskazany w przypadku ryzyka zapalenia płuc, podejrzenia perforacji jelit lub ciągłych wymiotów uniemożliwiających wchłanianie. Ponadto, jak by tego było mało, nie działa, jeśli podaje się go 2 godziny po zatruciu, chyba że zostały spożyte substancje o przedłużonym uwalnianiu.

Skutki uboczne

Niestety, jak każda substancja farmakologiczna, związek ten może mieć różne skutki uboczne na organizm psa. Wśród nich wszystkich wyróżniamy następujące:

1. Hipernatremia: ten stan odpowiada nadmiarowi sodu w organizmie psa.
2. Aspiracja: Aspiracja węgla aktywnego do płuc może spowodować zapalenie płuc i inne poważne stany. Z tego powodu zwierzęta, które nie mogą go połknąć, są pilnie intubowane.
3. Objawy żołądkowe: wymioty, biegunka, niedrożność przewodu pokarmowego i zaparcia.
4. Czarne stolce.
5. Podrażnienie oczu.

Uwagi końcowe

Obecnie węgiel aktywny w weterynarii stosuje się tylko do leczenia zatruć niektórymi związkami. Postulowano przydatność węgla aktywnego w leczeniu chorób nerek i innych problemów żołądkowo-jelitowych, ale na razie te zastosowania nie zostały w pełni zweryfikowane.

Należy również pamiętać, że ten związek nie jest przydatny w przypadku wszystkich zatruć. Jeśli zauważysz u swojego psa niepokojące objawy, udaj się z nim jak najszybciej do weterynarza, ponieważ tylko on będzie wiedział, jak określić dokładne leczenie i dawkę w każdym scenariuszu leczenia.