Choroby układu oddechowego u gadów domowych

Napisane i zweryfikowane przez biologa Samuel Sanchez

Ostatnia aktualizacja: 21 grudnia, 2022

Posiadanie egzotycznych gadów staje się coraz bardziej powszechne w społeczeństwie. Nic dziwnego, bo jaszczurki, żółwie i węże są zarówno zwierzętami domowymi, jak i źródłem wiedzy biologicznej. Niestety stany, takie jak choroby układu oddechowego u gadów, mogą przedwcześnie kończyć ich życie.

Gady to istoty, które oddychają przez płuca, więc mają stosunkowo złożone drzewo oddechowe, które jest podatne na choroby. Dowiedz się z nami, jakie schorzenia najczęściej dotykają egzotyczne zwierzęta domowe na poziomie układu oddechowego.

Jakie są choroby układu oddechowego u gadów?

Łuski gadów są twarde i wodoodporne, więc nie mogą one oddychać przez skórę (tak jak płazy). Żółwie, węże i jaszczurki oddychają przez płuca, ale ich proces wymiany gazowej jest zupełnie inny niż u nas. Na przykład, brakuje im przepony i muszą polegać tylko na swoich mięśniach, aby wdychać i wydychać powietrze.

Większość wymiany gazowej zachodzi w płucach, ale CO₂ jest również uwalniany w niektórych gatunkach wodnych przez skórę, błonę śluzową gardła lub środowisko kloaki. Jak wskazują profesjonalne źródła, 74% dwutlenku węgla wydalanego w gatunkach wodnych Palemis platurus pochodzi ze środowiska naskórkowego.

Mimo, że niektóre gady potrafią wymieniać gazy poza środowiskiem płucnym, to w przypadku uszkodzenia tych narządów pojawia się szereg specyficznych objawów. Choroby układu oddechowego to wszystkie choroby dotykające tchawicy, oskrzeli, pęcherzyków płucnych, opłucnej, jamy opłucnej, płuc i przyległych struktur (mięśni i nerwów oddechowych).

Oddychanie krokodyli jest nieco inne, ale nie będziemy się rozwodzić nad jego osobliwościami.

Powoduje

Medycyna weterynaryjna zwierząt egzotycznych staje się coraz bardziej zaawansowana, ale nadal pozostaje wiele niewiadomych dotyczących etiologii różnych schorzeń. Chociaż choroby układu oddechowego u gadów w większości przypadków mają charakter rozproszony, można wymienić kilka możliwych czynników wywołujących:

• Bakterie: Bakterie są najczęstszą przyczyną zapalenia płuc u gadów. Organizmy chorobotwórcze są zwykle Gram-ujemne i zwykle są komensalne ze środowiska. Pseudomonas spp., Klebsiella spp., Proteus spp., Aeromonas spp. i Salmonella spp. to jedne z najczęstszych.
• Wirusy: Wirusy często powodują lokalne i śmiertelne epidemie w populacjach gadów żyjących w niewoli. Chociaż Herpeswirusy są powszechnymi podejrzanymi, czasami niemożliwe jest wyizolowanie dokładnego czynnika sprawczego z powodu braku metod.
• Grzyby: Grzyby często wykorzystują spustoszenie spowodowane infekcją bakteryjną, aby zaatakować już chore zwierzę. Zbyt wysoka wilgotność powietrza w terrarium sprzyja tego typu infekcjom.
• Pasożyty: choroby pasożytnicze towarzyszą również chorobom bakteryjnym i grzybiczym, czyli są oznaką wyraźnej immunosupresji u chorego zwierzęcia. Jednymi z najczęstszych czynników w tej grupie są pentastomidy, skorupiaki silnie zmodyfikowane w celu pasożytowania dróg oddechowych kręgowców.
• Przyczyny niezakaźne: połknięcie substratu, urazy podczas interakcji z innymi gadami i masami nowotworowymi w środowisku płuc.

Przyczyną choroby układu oddechowego może nie być żadna z wymienionych lub, w przypadku jej braku, więcej niż jeden patogen atakuje zwierzę w tym samym czasie. W 100% przypadków trudno jest postawić dokładną diagnozę za pomocą dostępnych obecnie narzędzi.

Objawy chorób układu oddechowego u gadów

Objawy kliniczne odnotowane w tych przypadkach są zazwyczaj dość rozległe, ale zawsze dotyczą normalnego mechanizmu oddechowego gada w taki czy inny sposób. Niektóre z najczęstszych są następujące:

• Wyraźne trudności z oddychaniem przy wdechu lub wydechu.
• Otwarta jama gębowa podczas cyklu oddechowego. Może to być również mechanizm odprowadzania ciepła.
• Kichanie, chrząkanie i dziwne odgłosy oddychania. Często można zaobserwować, że zwierzę próbuje coś wydalić przez nozdrza.
• Śluzowa lub ropna wydzielina z ust i nozdrzy.
• Letarg.
• Utrata apetytu, utrata wagi i możliwe odwodnienie.
• Błony sinicze, tj. o nietypowym zabarwieniu spowodowanym brakiem tlenu w tkankach gada.

Wiele z tych objawów jest trudnych do wykrycia, ale zaburzenia oddychania można zaobserwować bez większych trudności, gdy zwierzę wydaje dziwne dźwięki podczas oddychania. To kwestia czasu, aby zacząć dostrzegać u zwierzęcia dziwny obraz.

Diagnoza

Rozpoznanie choroby układu oddechowego u gadów jest często trudne i złożone. Pierwszą rzeczą jest zapytać opiekuna, jakie są warunki zwierzęcia (wywiad), a następnie przeprowadzić fizyczną i wizualną analizę stanu gada. Poza tymi ogólnymi technikami, w zależności od podejrzeń lekarza weterynarii, zostaną zastosowane mniej lub bardziej złożone testy.

Na przykład ultradźwięki i radiogramy są interesujące w wykrywaniu ewentualnych nowotworów w środowisku płuc. Tomografia komputerowa przyda się do rejestrowania problemów w nozdrzach, jamie nosowej i górnych drogach oddechowych. Z drugiej strony endoskopia umożliwia bezpośrednią obserwację stanu ogólnego aparatu gada.

Wiele z tych testów może być wymaganych do dokładnej diagnozy gada.

Leczenie chorób układu oddechowego u gadów

Jak możesz sobie wyobrazić w tym momencie, leczenie i rokowanie będą całkowicie zależeć od zdiagnozowanej choroby podstawowej. Rak płuca i infekcja bakteryjna mają bardzo niewiele wspólnego farmakologicznego i muszą być leczone inaczej.

Na przykład, w przypadku bakterii, należy przez określony czas podawać zwierzęciu antybiotyk (doustnie lub w formie iniekcji). W przeciwieństwie do tego, infekcje wirusowe są zwykle nieleczone (chociaż 5% acyklowir wydaje się zwalczać Herpeswirusa ) i podejście jest tylko objawowe. W infekcjach stosuje się grzyby o szerokim spektrum działania przeciwgrzybicze.

Ponieważ w wielu przypadkach konkretny środek nie jest rozpoznawany, lekarz zdecyduje się na jednoczesne podawanie leków przeciwgrzybiczych, antybiotyków i terapii wspomagającej. To „oczyszcza” organizm gada z wszelkich możliwych patogenów i zapobiega śmierci z niedożywienia lub odwodnienia podczas leczenia.

Większość gadów żyje długo (15-20 lat i więcej), dlatego zawsze warto zainwestować w leczenie, aby uratować swojego pupila, nawet jeśli jest ono długotrwałe. Rokowanie dla zwierzęcia zależy wyłącznie od choroby podstawowej i możliwości postawienia diagnozy, ale w przypadku tak długowiecznych gatunków konieczna jest metoda prób i błędów.