Pożyteczne owady do naturalnego zwalczania szkodników

Napisane i zweryfikowane przez weterynarza Érica Terrón González

Ostatnia aktualizacja: 27 grudnia, 2022

Wielbłądki (Raphidioptera) i Chrysoptera to pożyteczne owady wykorzystywane do naturalnego zwalczania szkodników. Człowiek używa ich od lat w entomologii ekonomicznej i pracach związanych z kontrolą pośrednich nosicieli chorób.

Zwalczanie szkodników jest zasadniczą częścią działalności zawodowej biologów, weterynarzy i entomologów. Kilka dekad temu posługiwano się wyłącznie metodami kontroli chemicznej z wykorzystaniem syntetycznych środków owadobójczych.

Ich negatywny wpływ na zdrowie i środowisko został dość szybko zauważony, dlatego naukowcy zaczęli szukać alternatywnych metod.

Jedną z takich metod jest zwalczanie szkodników poprzez wprowadzanie do ich środowiska życia drapieżnych wrogów naturalnych. Czytaj dalej, aby dowiedzieć się więcej o tym złożonym procesie.

Interesujące i pożyteczne owady do zwalczania szkodników

Poniżej przedstawimy owady z rzędów wielbłądków (Raphidioptera) i Chrysoptera). Opiszemy kilka interesujących owadów, których człowiek używa jako naturalną broń do zwalczania szkodników.

Rząd wielbłądków (Raphidioptera)

Raphidioptera to rząd owadów powszechnie znanych pod nazwą wielbłądków ze względu na podobieństwo kształtu ich szyi – przedłużenia przedtułowia – do profilu wielbłąda.

Jest to rząd holometabolicznych owadów z przezroczystymi, wyraźnie i bogato użyłkowanymi skrzydłami.

Ich larwy żyją pod korą drzew iglastych, eukaliptusa i niektórych drzew owocowych, gdzie pożerają wiele szkodliwych dla ekosystemów owadów. Dorosłe osobniki są również drapieżnikami, które są aktywne w ciągu dnia.

Rodzina złotookowatych (Chrysopidae)

Złotookowate mają kilka cech wspólnych:

• osobniki dorosłe są koloru zielonego,
• oczy tych owadów są złociste lub miedziano-złociste,
• nazwy poszczególnych gatunków mogą opisywać wzór użyłkowania ich skrzydeł.

Owady te są stworzeniami kosmopolitycznymi, ale preferują tereny zielone. Ich larwy żerują na innych stawonogach o miękkich ciałach. W przeciwieństwie do rzędu wielbłądków, niektóre dorosłe osobniki złotookowatych są aktywne również w nocy.

Pożyteczne owady – rodzaj Chrysopa

Jest to główny drapieżny rodzaj tych owadów, a złotookowate są najbardziej rozpowszechnione w Europie. Ich oczy są złote z metalicznymi refleksami. Kiedy jednak owad umiera, kolor jego oczu blednie.

Innym przykładem są gatunki olbrzymie o rozpiętości skrzydeł sięgającej 5 cm. Środowiskiem życia tych gatunków są strumienie i przydrożne kanały ściekowe.

Przedstawiciele rodzaju Chrysopa, jak i inne sieciarki są czasem nazywane “śmierdzącymi muchami”. Wynika to z wydzielanego przez podrażnione owady nieprzyjemnego zapachu, który ma chronić je przed ptakami i innymi drapieżnikami.

Pożyteczne owady – zachowanie owadów do naturalnego zwalczania szkodników

Opisane wyżej bezkręgowce z łatwością zwalczają szkodniki. Dowiedz się, dlaczego.

Naturalne zwalczanie szkodników

Entomologia ekonomiczna, inaczej entomologia stosowana zajmuje się badaniem przydatnych dla człowieka owadów. Są one przydatne ze względu na dostarczane produkty lub wpływ, jaki wywierają na dobra człowieka.

Entomolog zainteresowany tą dziedziną nauki zainteresuje się więc szczególnie następującymi owadami:

• pszczoły,
• owady przenoszące choroby epizootyczne i choroby odzwierzęce (przenoszone ze zwierząt na człowieka),
• szkodniki,
• owady zwalczające szkodniki.

Niektóre wielbłądki i złotookowate były używane w programach zwalczania szkodników, ponieważ są one drapieżnikami o charakterze ogólnym.

Wdrożono zatem plan zintegrowanej ochrony przed szkodnikami z wykorzystaniem różnych metod. Jedną z nich jest właśnie biologiczne zwalczanie szkodników przy zastosowaniu naturalnych drapieżników.

Zatem naturalne zwalczanie szkodników jest metodą stosowaną w rolnictwie i ogrodnictwie, która wykorzystuje żywe organizmy. Stosowane organizmy stanowią w taki czy inny sposób konkurencję dla szkodników, czyli organizmów wymagających wytępienia.

Mechanizm działania wielbłądków i złotookowatych

W opisywanej metodzie człowiek rozmnaża i uwalnia do środowiska naturalnego ogromne ilości tych owadów. Zwłaszcza na obszary produkcji rolnej zaatakowane przez szkodniki. W taki sposób jesteśmy w stanie z powodzeniem zwalczać roztocza, motyle, osy, mrówki i mszyce.

Zarówno larwy, jak i dorosłe osobniki pożytecznych owadów żywią się szkodliwymi stawonogami. Wstrzykują w ich ciała soki trawienne, upłynniając je, a następnie zjadając.

Głównym wyzwaniem związanym z taką masową, celową produkcją owadów drapieżnych jest zwalczanie kanibalizmu na etapach larwalnych. Wymaga to zastosowania specjalnych podłoży, betonowej konstrukcji obiektów i uwalniania owadów w odpowiednim momencie.

Pożyteczne owady do naturalnego zwalczania szkodników – korzyści

Zarówno opisane, jak i inne owady, a także owadożerne ptaki i inne zwierzęta przynoszą liczne korzyści w zwalczaniu szkodników.

Zapobiegają głównie występowaniu negatywnych skutków gromadzenia się środków owadobójczych w środowisku naturalnym. Jednocześnie pozwalają uniknąć przenikania tych substancji do pożywienia i źródeł wody.

Prace związane z produkcją któregokolwiek z tych gatunków mogą być również metodą różnicowania aktywności ekonomicznej i zawodowej na obszarach wiejskich, na których występują szkodniki.

Przyczynia się to do rozwoju obszarów wiejskich, ochrony środowiska, a przede wszystkim do zachowania bioróżnorodności.