Jerzyk zwyczajny - ptak, który śpi podczas lotu

Napisane i zweryfikowane przez weterynarza Eugenio Fernández Suárez

Ostatnia aktualizacja: 27 grudnia, 2022

Kiedy zaczyna się wiosna, możesz z łatwością zauważyć znaczne ożywienie wśród ptaków. Wiele z nich zakłada gniazda i można je zaobserwować na lądzie. Jednym z ptaków, które zyskają najwięcej dzięki ludzkiej pomocy jest ptak, który śpi podczas lotu: jerzyk zwyczajny (Apus apus).

Jerzyk zwyczajny – ptak, który śpi podczas lotu

To prawda. Co więcej, nawet, jeśli zabrzmi to nieprawdopodobnie, to jerzyk zwyczajny może nieprzerwanie spędzić w locie co najmniej 10 miesięcy. Ronald Lockley, ornitolog, który już niestety nie żyje, wysnuł taką oto hipotezę: jerzyki zwyczajne spędzają większość swojego życia w locie i lądują przede wszystkim w okresie lęgowym, budując gniazdo i karmiąc pisklęta.

Powyższa hipoteza została ostatnio sprawdzona. Umożliwiła to najnowsza technologia, w której wykorzystuje się malutkie urządzenie GPS. Założono je na ciało 13 przedstawicieli wspomnianego gatunku. Dzięki analizie danych przesłanych z urządzeń GPS, naukowcy byli w stanie prześledzić prędkość przemieszczania się tych ptaków, ich dokładną lokalizację i trasy lotu.

Jak one to robią?

Wiele osób wciąż zastanawia się, jak jerzyk zwyczajny może spać podczas lotu? Prawda jest jednak taka, że taką niesamowitą umiejętność posiada również wiele innych gatunków ptaków.

Jednym z nich jest na przykład fregata, ptak o ponad dwumetrowej rozpiętości skrzydeł, który posiada niezwykle lekki szkielet, umożliwiający mu wielogodzinne szybowanie.

Podczas takiego wysokiego szybowania fregaty przysypiają na czas około pięciu sekund. Dzięki temu ptak śpi przez sumaryczny okres około trzech kwadransów dziennie. Przyjmuje się, że ptaki posiadające umiejętność snu w locie, takie jak fregata i jerzyk zwyczajny, wykorzystują stan bardzo lekkiego snu. Dzięki temu budzą się w momencie najmniejszej zmiany w otoczeniu, jak na przykład zmiana siły i kierunku wiatru.

Inni naukowcy teoretyzują, że jerzyki latają ponad chmurami, by unikać drapieżników i spać, co drastycznie zmniejsza częstość trzepotania skrzydłami i tym samym zużycie energii.

Prawda jest jednak taka, że ptaki te wykazują właśnie takie tendencje. Udowodniono, że mogą one latać nieprzerwanie przez okres dochodzący do roku czasu. Siłą rzeczy muszą więc znaleźć sposób na sen i inne czynności fizjologiczne.

Jerzyk zwyczajny – ptak, o którym warto pamiętać

Jerzyki, czyli ptaki, które śpią w locie, posiadają wiele innych ciekawych cech, oprócz tej nietypowej metody na sen. Są to ptaki migrujące. Zimę spędzają w Afryce, na obszarach poniżej Sahary. Wiosną przylatują do Europy, gdzie wykluwają się ich młode.

Podobnie do innych ptaków, są one zwierzętami monogamicznymi. Oznacza to, że całe życie spędzają z tym samym partnerem.

Mają one również wspaniałą orientację w terenie i przestrzeni. Podczas jednego z eksperymentów, przeniesiono szwajcarskie jerzyki do Lizbony, w Portugalii. Ptaki zdołały powrócić do miejsca pochodzenia. Jerzyki to także jedne z najszybszych ptaków na świecie. Prędkość ich lotu może przekraczać 100 km/h, osiągając maksimum podczas pogoni za zdobyczą.

Jerzyk zwyczajny – co jeszcze jerzyki robią podczas lotu?

Jerzyki to nie tylko ptaki, które śpią podczas lotu. Unosząc się w powietrzu, wykonują one bowiem wiele innych czynności. Ptaki te zbierają pożywienie i materiał na gniazdo, piją krople deszczu lub zagarniają dziobem wodę z jeziora, a także kopulują, nie dotykając przy tym ziemi.

Jeżeli kiedykolwiek zobaczysz jerzyka siedzącego na ziemi, to najprawdopodobniej zwierzę będzie potrzebowało Twojej pomocy. Ich olbrzymie skrzydła nie są przystosowane do startu z ziemi. Ptaki zderzają się i spadają, a wtedy nie potrafią ponownie wzbić się w powietrze.

Aby pomóc zdezorientowanemu jerzykowi, posadź go wysoko na krawędzi lub delikatnie wyrzuć ptaka w powietrze. Ta druga opcja jest dobra tylko w sytuacji, gdy jesteś na terenie o miękkim podłożu, które zamortyzuje ewentualny upadek zwierzęcia. Jeżeli ptak z jakiegoś powodu nie może latać, skontaktuj się z lecznicą dla zwierząt.

Czy wiesz, jak jerzyki zbierają pokarm w powietrzu? Po prostu otwierają dzioby i łapią owady. Ptaki te są w stanie złapać setki owadów dziennie, zwłaszcza w okresie karmienia młodych.