Etologia w hodowli zwierząt gospodarskich

Napisane i zweryfikowane przez weterynarza Érica Terrón González

Ostatnia aktualizacja: 21 grudnia, 2022

Etologia to nauka, która bada zachowanie zwierząt zarówno z biologicznego, jak i psychologicznego punktu widzenia. Oznacza to, że ta gałąź nauki analizuje zarówno najprostsze, jak i najbardziej założone wzorce zachowań, poczynając od odruchów mięśniowych występujących w przypadku różnych bodźców po tendencję niektórych gatunków ptaków do migrowania nawet gdy żyją w niewoli.

To sprawia, że zastosowanie etologii w gospodarstwach może okazać się bardzo przydatne, ponieważ pozwoli zaspokoić wszystkie potrzeby behawioralne żyjących w nim zwierząt.

W jaki sposób można ją wykorzystać? Czytając poniższy artykuł poznasz najważniejsze zastosowania etologii w hodowli zwierząt gospodarskich.

Znaczenie stosowania etologii w hodowli zwierząt

Już w czasach prehistorycznych było wiadomo, że znajomość zachowania zwierząt odgrywa niezwykle ważną rolę w przetrwaniu gatunku ludzkiego. Z czasem stosowanie etologii stało się bardziej wyrafinowane, a obecnie jest uznawane za kolejny czynnik w produkcji zwierzęcej.

Okazuje się, że etologia pozwala gospodarstwom rolnym osiągnąć optymalizację produkcji dzięki poprawie stanu zwierząt.

Etologię można stosować w każdym obszarze hodowli zwierząt, od projektowania pomieszczeń do opiekowania się zwierzętami i transportu. Ale przede wszystkim warto wykorzystywać ją w takich aspektach jak karmienie i reprodukcja zwierząt.

Etologia w karmieniu

Dobry rolnik wie, że należy nie tylko zadbać o pokrycie zapotrzebowania na wartości odżywcze dojnej krowy. W kwestiach związanych z karmieniem trzeba również wziąć pod uwagę cechy gatunku.

Na przykład owce mogą spożyć w jedno popołudnie połowę trawy, którą spożywałyby krowy znajdujące się w tej samej zagrodzie.

Rytm dobowy i potrzeby odżywcze mogą również wpływać na zachowanie różnych gatunków związanych z żywieniem. Zwierzęta zazwyczaj preferują wyższe trawy od niższych, ponieważ zapewniają im one większą dawkę energii.

Jeśli otrzymują pożywienie w korycie a nie na pastwisku, wolą jeść całą karmę zamiast posiekanej, ponownie z powodów energetycznych.

Rano zwierzęta przeżuwające spożywają raczej rośliny strączkowe, zaś popołudniu preferują jeść trawy.

Na zachowania związane z żywieniem może również wpływać wiek zwierzęcia. Na przykład wykazano, że cielęta spożywające sztuczne mleko jedzą lepiej, gdy są karmione w grupach. Dzieje się tak, ponieważ zwierzęta czują się bardziej komfortowo, gdy obserwują i słuchają swoich jedzących towarzyszy.

I w końcu znaczącą rolę w stadzie odgrywają także czynniki społeczne. Status społeczny ustala czy gdzie dane zwierzę będzie się znajdowało podczas jedzenia lub czy będzie miało do niego dostęp.

Etologia w rozmnażaniu

Na zachowanie reprodukcyjne zwierząt wpływa wiele czynników, w tym ich wiek, rasa, dieta lub stres. Nie można również zapomnieć o obecności innego bardziej dominującego samca lub samicy w stadzie. Nie ma wątpliwości, że najwyraźniejsze efekty pojawiają się w obszarze stymulacji zmysłów i zmian zachodzących w warunkach środowiskowych.

Znaczenie pięciu zmysłów

Aktywność reprodukcyjna nie znajduje się na tym samym poziomie przez całe życie zwierzęcia. Wymaga jego dojrzałości oraz stymulacji. Większość zachować w tym okresie zależy od stanu hormonalnego zwierzęcia i jego postrzegania zmysłowego.

Co więcej, na jego rozwój wpływa wiele czynników, poczynając od mechanizmów neurologiczno-hormonalnych.

Odpowiedzi reprodukcyjne są w dużej mierze związane ze zmysłem zapachu. Układ węchowy przechwytuje feromony, które produkuje płeć przeciwna i aktywuje instynkt reprodukcyjny zwierzęcia.

Dlatego też wszelkie ludzkie interwencje, które zmieniają produkcję feromonów, na przykład stosowanie antybiotyków, które wpływają na florę bakteryjną w pochwie samic, będą odbijały się w sposób negatywny na reprodukcji.

Badania wykazały, że wystawianie samic na działanie sztucznych bodźców słuchowych i węchowych nie wywołuje takiej samej odpowiedzi jak znajdowanie się w obecności ogiera.

Wzrok i światło słoneczne to kolejne czynniki, które wpływają na zachowania reprodukcyjne. Niektóre zwierzęta preferują dłuższy dostęp światła dziennego podczas ciepłego okresu. Tak jest w przypadku koni. Z kolei inne gatunki cechuje większa aktywność reprodukcyjna gdy dni są krótsze. Doskonały przykład stanowią owce i kozy.

I w końcu kluczową rolę odgrywa również stymulacja słuchowa. Jest ważna w przypadku takich gatunków ja świnie, u których odnotowano pozytywną odpowiedź reprodukcyjną na niektóre odgłosy. Wiemy również, że stymulacja słuchowa odgrywa bardzo ważną rolę w podtrzymywaniu więzi matki z dzieckiem.

Rozmnażanie się i warunki środowiskowe

Na zachowania reprodukcyjne wpływa również temperatura. Obserwacje wykazały, że w przypadku krów i owiec nadejście niespodziewanego okresu zimna zmniejsza prawdopodobieństwo wystąpienia rui. Kolejny przykład dotyczy samców, których libido spada w gorące letnie pory z powodu trudności z radzeniem sobie z ciepłotą organizmu.

Jednocześnie należy wziąć pod uwagę fakt, że okresowość krycia zależy od warunków środowiskowych. Na przykład hodowcy zaobserwowali ciekawe rezultaty u angielskich owiec wysłanych do Afryki Południowej. Nie wszystkie z nich były w stanie zmienić swój rytm reprodukcyjny na ten panujący na półkuli południowej, a przynajmniej nie były w stanie zrobić tego od razu.

Walka z chorobami zwierzęcymi jest niezwykle skomplikowana, ale wiemy doskonale, że zdrowie zwierząt zależy od ich stanu psychicznego, fizycznego i emocjonalnego.

Z tego powodu znajomość potrzeb etologicznych zwierząt jest w stanie pomóc nam zapewnić im jak najlepszą opiekę, a tym samym zmniejszyć występowanie niektórych chorób.