Ryby kostnoszkieletowe: charakterystyka i przykłady

Napisane i zweryfikowane przez biologa Cesar Paul Gonzalez Gonzalez

Napisany przez Cesar Paul Gonzalez Gonzalez

Ostatnia aktualizacja: 21 grudnia, 2022

Dla przyrody okres dewoński był jednym z najważniejszych punktów zwrotnych, ponieważ większość gatunków zaczęła się różnicować. Co więcej, jest on również znany jako wiek ryb, ponieważ to właśnie tutaj większość z nich, zarówno wymarłych, jak i żyjących, współistniała w tym samym środowisku. Wśród nich najbardziej reprezentatywne są ryby kostnoszkieletowe. (osteichthyans).

Ta grupa ryb, razem z bezszczękowcami i chrzęstnoszkieletowymi, stanowi część tego, co potocznie nazywamy rybami. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o ich wyjątkowych cechach, czytaj dalej.

Czym są ryby kostnoszkieletowe lub kostniki?

Są one jednymi z najliczniejszych i najbardziej złożonych organizmów, jakie istnieją. Dzięki temu występuje w nich ogromna różnorodność gatunków, dlatego mogą one zamieszkiwać zarówno wody śródlądowe, jak i morskie. Ich cechy są charakterystyczne dla wszystkich ryb, spośród których się wyróżniają:

• Szkielet kostny.
• Oddech skrzelowy (operculum).
• Skóra z łuskami.
• Płetwy o różnych kształtach i strukturach.
• Pęcherz gazowy.
• Szczęka złożona.

Chociaż w tym momencie pojawiły się już ryby szczękoczułki, nie były one zbyt skomplikowane. U ryb kostnych jest ona przyjmowana i udoskonalana, prezentując kości, które służą do podtrzymywania szczęki, podobne do przedłużeń, które były połączone z czaszką. To właśnie w tym czasie pojawiły się kość przedszczękowa, szczękowa i zębowa.

Ta grupa ryb nie zawsze była najbardziej zróżnicowana, ale wykorzystała spadek liczebności placoderm i stała się bardziej liczna. Miało to miejsce 400 milionów lat temu, kiedy to były one królami wód, ale wraz z pojawieniem się ryb szczękoczułkowatych miały poważne problemy. W ten sposób zarówno ryby chrzęstnoszkieletowe, jak i kostnoszkieletowe miały szansę zabłysnąć.

Pęcherz pławny u ryb kostnoszkieletowych

W środowisku wodnym jednym z największych wyzwań, z jakimi muszą się zmierzyć, jest pływalność. W tym celu ryby kostnoszkieletowe wykształciły narząd przypominający pływak, ponieważ odpowiada on za magazynowanie w nim gazu, który ułatwia organizmowi pływalność. Formalnie pęcherz pławny jest częścią embrionalnego przewodu pokarmowego, który oddziela się i rozwija w kieszeń gazową.

Ten “pływak” zbudowany jest z nieprzepuszczalnych ścian, co bardzo utrudnia im utratę gazu. Jednak gdy ryby zwiększają głębokość, kieszeń ta kurczy się ze względu na zwiększoną presję. Oznacza to, że ryby muszą mieć połączenie, które pozwala im kontrolować pęcherz. W ten sposób powstają dwa rodzaje ryb:

• Fisóstomos: które kontrolują ilość powietrza w pęcherzu moczowym za pomocą bezpośredniego przewodu prowadzącego do przewodu pokarmowego, więc po prostu nabierają lub wypuszczają powietrze.
• Fisoclistos: u nich nie ma kanalików, ale mają wyspecjalizowany gruczoł (gruczoł gazowy), który wraz z różnymi naczyniami włosowatymi kontroluje dopływ i odpływ gazu.

Nie wszystkie ryby kostne mają pęcherz pławny, jednak jest to korzystne przystosowanie dla tej grupy.

Układ krążenia ryb kostnych

U większości ryb ich układ krążenia jest prosty i zamknięty. Serce pompuje krew do skrzeli, gdzie jest ona natleniana i wraca do narządów. Podobnie jak u ludzi, rurkowate serce ryb jest podzielone na 4 komory:

• Zatoka żylna: zbiera krew pozbawioną tlenu i kieruje ją do przedsionka.
• Przedsionek: mięsień przypominający woreczek, który pulsuje i kieruje krew do komory serca.
• Komora serca: worek mięśniowy, który ma działanie ssąco-pompujące.
• Stożek tętniczy (conus arteriosus): stożek, który umożliwia wyrzucanie krwi do skrzeli.

Niektóre ryby płucodyszne mają modyfikacje serca, dzięki którym ich dotlenienie jest efektywne. Dzieje się tak dlatego, że oddzielają one krew, która jest natleniana w skrzelach od krwi, która jest natleniana w płucach.

Siedliska ryb kostnoszkieletowych

Różnorodność gatunków należących do tej grupy sprawia, że są one kosmopolitami, ponieważ mogą żyć zarówno w słonej (morskiej), jak i słodkiej wodzie.

Dotyczy to zarówno środowisk z wodą stojącą, takich jak jeziora, laguny czy tereny podmokłe, jak i zbiorników z wodą płynącą, takich jak rzeki. Ponadto głębokość nie ma znaczenia, ponieważ mogą one zamieszkiwać zarówno głębokie dno otchłani, jak i powierzchnię.

Czym żywią się ryby kostnoszkieletowe?

Kostniki mogą żywić się bardzo różnorodnym pokarmem, od roślin po zwierzęta lub ich szczątki. Niektóre z nich mogą nawet używać formy filtrowania, zbierając małe bezkręgowce lub cząstki jako pokarm.

W rzeczywistości ryby mają zmysł węchu i smaku, ponieważ używają otworów w głowie do wyczuwania cząstek w wodzie. Ponieważ nie używają ich do oddychania, otwory te nazywane są nozdrzami.

Różnice między rybami kostnoszkieletowymi i chrzęstnoszkieletowymi

Jak sama nazwa wskazuje, ryby kostne mają szkielet zbudowany z kości, co wyraźnie odróżnia je od ryb (chrzęstnoszkieletowych). W rzeczywistości kości powstają z podstawy chrzęstnej, więc jedyną różnicą jest proces przekształcania się w kość.

Ponadto kostnoszkieletowe mają pewne struktury, takie jak operculum które ułatwiają im ochronę i przenoszenie wody w kierunku skrzeli. W ten sposób organizmy te nie muszą się ruszać, żeby oddychać, ale mogą poruszać płetwami i cyrkulować wodę przez skrzela. Jest to całkowite przeciwieństwo ryb chrzęstnoszkieletowych, które do tego procesu muszą pływać.

Klasyfikacja ryb kostnoszkieletowych

Cechy ryb i ich kształt są powiązane ze środowiskiem, w którym żyją i ich stylem życia.

Ponieważ środowiska wodne różnią się między sobą warunkami, w odległości kilku metrów od siebie mogą znajdować się różne ekosystemy. Dzięki temu istnieje ogromna różnorodność gatunków morskich.

Z tego powodu, aby je zidentyfikować, stworzono klasyfikację, która dzieli ryby kostnoszkieletowe na dwie duże grupy: Actinopterygii i Sarcopterygii.

Mięśniopłetwe (Sarcopterygii)

Ich nazwa pochodzi od słów “sarkos“, co oznacza ciało, i“pterygion“, co oznacza płetwę, nawiązując do mięsistych płetw, jakie posiada ta grupa. Charakteryzują się sparowanymi płetwami, płetwą ogonową z trzema płatami i kosmatymi łuskami. Ponadto ich skrzela są podtrzymywane przez łuki kostne.

Jedyne dwie reprezentatywne grupy to:

• Dwudyszne: znane jako lungfish, mają cechy przodków, ich rozmieszczenie obejmuje regiony Afryki, Australii i Ameryki Południowej. Mają zarówno oddychanie skrzelowe (w wodzie), jak i płucne (w powietrzu).
• Celakantokształtne: to stworzenia, które były uważane za wymarłe, ale niektóre okazy nadal istnieją. Nazywa się je żywymi skamielinami, ponieważ zachowują kilka prymitywnych cech. Ponadto mają wystarczająco szerokie płetwy, które poruszają się w sposób przeplatany i przypominają “nogi”.

Promieniopłetwe (Actinopterygii)

Swoją nazwę wzięli od budowy płetw i podtrzymujących je kości (promieni), “Aktinos” oznacza promień, a “pterygion” płetwę. Są najbardziej rozpowszechnioną grupą ryb, zajmującą niemal każdy zbiornik wodny jako środowisko życia, taki jak morza, rzeki i jeziora.

Zwykle mają skórę z licznymi gruczołami i dużą różnorodność łusek skórnych (ganoidalne, ctenoidalne i cykloidalne). Ich szczęki są zwykle bardziej rozwinięte niż u mięśniopłetwych, więc są bardziej ruchliwe. Ponadto są uważane za organizmy poikilotermiczne, co oznacza, że nie regulują swojej temperatury w zależności od środowiska, w którym żyją.

Niektóre grupy należące do mięśniopłetwych to:

• Nowopłetwe: generalnie żyją w słodkich wodach Ameryki Północnej i Środkowej, grupują dwa rzędy o cechach przodków, Lepisosteiformes( Lepisosteiformes ) i Amiformes (Ammidae). Teleosteiformes, do których zalicza się większość znanych ryb, mają symetryczny ogon i płetwiasty kształt, ale grupa ta jest bardzo zróżnicowana pod względem kształtów i cech.
• Wielopłetwcokształtne: skupia gatunki o wydłużonym kształcie (anguiliformes), takie jak słodkowodne bichiry, które zamieszkują słodkie wody w Afryce. Ich wygląd wydaje się prymitywny, a niektóre gatunki mają worki, których używają do oddychania, podobne do płuc.
• Kostnochrzęstne: są to gatunki, które wciąż zachowują część swojego chrzęstnego szkieletu i są w stanie wystawić pysk (protusible). Należą do niego takie gatunki jak jesiotry i wiosłonosy, które występują w umiarkowanych lub zimnych wodach na całej półkuli północnej.

Chociaż znamy już wiele gatunków ryb, wciąż jeszcze wiele pozostaje do odkrycia. Mimo to te stworzenia potrafią nas zadziwić swoimi kolorami, rozmiarami i kształtami. Natura oferuje nam niesamowity spektakl, od każdego z nas zależy, czy zdecydujemy się o niego dbać, czy nie.