Niebieski wąż koralowy: charakterystyka i opis jadu

Napisane i zweryfikowane przez lekarza weterynarii i zootechniki Sebastian Ramirez Ocampo

Ostatnia aktualizacja: 05 marca, 2024

Niebieski wąż koralowy, czyli Calliophis bivirgatus, to gatunek jadowitego gada pochodzącego z Azji Południowo-Wschodniej. Należy do rodziny elapidae, grupy węży – dość toksycznych – która obejmuje okazy takie jak czarna mamba czy kobra królewska.

Ze względu na swój uderzający kolor, enigmatyczne zachowanie i wyjątkowy jad, gatunek ten wzbudził zainteresowanie herpetologów w ciągu ostatnich kilku dekad. Poniżej odkryjesz morfologię, siedlisko, naturalne zachowania i skład jadu jednego z najbardziej niezwykłych węży w królestwie zwierząt.

Cechy fizyczne niebieskiego węża koralowego

Jest to wąż średniej wielkości, nieprzekraczający 180 centymetrów długości jako dorosły osobnik. Jego ciało jest wyposażone w małe łuski ochronne i dwa duże wydrążone kły, których używa do wstrzykiwania jadu.

Jego elektryzujące ubarwienie łączy w sobie różne odcienie, które ostrzegają o niebezpieczeństwie. Jaskrawoczerwony kolor rozprowadzany jest na następujących częściach ciała:

• Głowa
• Obszar brzuszny
• Końcówka ogona

Grzbiet jest ciemnoniebiesko-czarny z białymi paskami po obu stronach.

To naturalne zjawisko znane jest jako ubarwienie aposematyczne. Jego celem jest ostrzeganie drapieżników przed toksynami znajdującymi się w jego ciele.

Między innymi wąż ten ma bardzo długie gruczoły jadowe, sięgające nawet jednej trzeciej całkowitej długości ciała.

Przypuszcza się, że ten niezwykły rozwój był spowodowany ewolucyjną potrzebą wytwarzania większej ilości jadu przy jednoczesnym zachowaniu smukłego ciała, co ułatwia poruszanie się w jego środowisku. Według autorów badania opublikowanego w czasopiśmie Toxins.

[caption id="attachment_44616" align="aligncenter" width="500"]

Dzięki długim gruczołom jadowym niebieski wąż koralowy może wyprodukować do 150 gramów jadu w jednej dawce. Źródło: Hong Kong Snakeid.[/caption] [atomik-read-too text="Polecamy przeczytać" title="Różnice między wężem koralowym a koralowcem fałszywym" url="https://twojezwierzeta.pl/zwierzeta/roznice-miedzy-wezem-koralowym-a-koralowcem-falszywym/"][/atomik-read-too]

Siedlisko niebieskiego węża koralowego

Według artykułu opublikowanego w Journal of Proteomics, genetyka niebieskiego węża koralowego wskazuje, że jest to gatunek “Starego Świata”. Według autorów tego artykułu istnieją trzy podgatunki, które żyją wyłącznie na kontynencie azjatyckim. Są one rozmieszczone w następujący sposób:

• Calliophis bivirgatus bivirgatus: Wyspa Jawa, Indonezja.
• Calliophis bivirgatus tetrataenius: wyspa Borneo.
• Calliophis bivirgatus flaviceps: Malezja, Sumatra i Tajlandia.

Preferuje lasy położone na wysokości od 100 do 1100 metrów nad poziomem morza. Ponadto zwykle można go znaleźć ukrytego w ściółce lub pod kamieniami.

Dieta

Jest klasyfikowany jako zwierzę opiofagiczne, tj. żywi się innymi wężami. Zaobserwowano, że na wolności poluje na następujące gady:

• Kobry królewskie
• Węże trzcinowe
• Kobra indyjska zwana także okularnikiem

Jego nawyki żywieniowe są nocne. W jego diecie znajdują się również inne zwierzęta:

• Żaby
• Jaszczurki
• Małe ptaki

[Dzięki swojemu jadowi natychmiast paraliżuje swoje ofiary, nie dając im szansy na walkę lub ucieczkę

Rozmnażanie niebieskiego węża koralowego

Gatunek ten jest jajorodny, tj. rozmnaża się poprzez składanie jaj. Ciężarna samica szuka ukrytego miejsca, takiego jak kłody lub opuszczone nory, aby złożyć 5 jaj w pierwszych miesiącach roku.

[atomik-w-tekście]Po 90 dniach pisklęta są w pełni rozwinięte, samowystarczalne i jadowite jak dorosły wąż.[/atomik-w-tekście].

Zachowanie podczas ataku

Podobnie jak większość węży, gatunek ten nie dąży do bezpośredniej konfrontacji. Zamiast tego wybiera ucieczkę lub ukrycie się w ściółce. Kiedy jednak poczuje się osaczony lub wyczuje, że zostanie złapany, przyjmuje pozycję obronną z uniesionym czubkiem czerwonego ogona. Jego ataki są szybkie i śmiertelne dla każdej żywej istoty.

Dlaczego jego jad jest tak silny i jak działa?

Według badań opublikowanych w czasopiśmie Current Medicinal Chemistry, jady węży można podzielić na trzy grupy, zgodnie z ich mechanizmem działania:

• Hemotoksyczne: działają na serce i układ krążenia. Niszczy czerwone krwinki, zapobiega prawidłowemu krążeniu poprzez tworzenie skrzepów i degeneruje tkanki.
• Neurotoksyczny: działa na układ nerwowy i mózg. Przerywa przekazywanie impulsów nerwowych i powoduje objawy takie jak dezorientacja, omdlenia, ogólne osłabienie i wiotki paraliż.
• Cytotoksyczny: niszczy komórki i tkanki w miejscu ukąszenia. Ponadto może powodować gangrenę i utratę całej kończyny.

Jad niebieskiego węża koralowego działa jednak inaczej niż wszystkie znane toksyny. Według badań opublikowanych w czasopiśmie Toxins opublikowanego w 2016 r., jad tego gatunku zawiera unikalny w przyrodzie składnik: kalliotoksynę.

Składnik ten działa na bramkowane napięciem kanały sodowe (NaV), które umożliwiają generowanie i propagację potencjałów czynnościowych. Mówiąc konkretnie, toksyna powoduje hiperstymulację nerwową i blokadę inaktywacji kanałów sodowych, co skutkuje ciągłym wyładowaniem elektrycznym w mięśniach.

W rezultacie ofiary doświadczają następujących efektów:

• Skurcze ciała.
• Ogromny wstrząs w całym ciele.
• Sztywny paraliż, podobny do tego spowodowanego przez tężec.

Ponadto, podczas tego procesu, nerwy ulegają nieodwracalnemu uszkodzeniu ich struktury.

Chociaż objawy te nie są natychmiastowe, ich mechanizm działania jest szybszy niż w przypadku jakiejkolwiek innej neurotoksyny. Jak sugerują autorzy wspomnianej pracy, możliwe jest, że śmiertelność jego jadu wynika z potrzeby polowania na zwierzęta, które są dość toksyczne i których szanse na ucieczkę są wysokie, takie jak kobry.

Czy istnieje antidotum na jad niebieskiego węża koralowego?

Niestety, nadal nie ma skutecznego antidotum na ukąszenia niebieskiego węża koralowego. Według badań opublikowanych w Journal of Venomous Animals and Toxins including Tropical Diseases podjęto próby z antytoksynami, które działają przeciwko jadowi innych elapidae, ale bez pozytywnych rezultatów.

Autorzy ostrzegają nawet, że podanie nieodpowiedniego antidotum może spowodować śmiertelne reakcje nadwrażliwości u ludzi.

Zaleca się zatem, aby każdy, kto podróżuje do lasów Azji Południowo-Wschodniej, podjął pewne środki ostrożności, aby uniknąć ukąszenia przez tego węża. Obejmują one następujące kwestie:

• Unikaj obszarów o gęstej roślinności i chodź po istniejących szlakach.
• Noś grubą odzież zakrywającą całe ciało. Ponadto noś buty ochronne.
• Sprawdź odzież, obuwie i śpiwory przed użyciem.
• Unikaj biwakowania w miejscach o dużej koncentracji węży.
• Nie podnoś kłód, skał ani innych przedmiotów, w których mogą ukrywać się niebieskie węże koralowe.

Ich jad, klucz do ludzkiego zdrowia

Pomimo śmiertelnej i niebezpiecznej natury błękitnego węża koralowego, wszyscy eksperci zgadzają się, że jego jad może być kluczowy w leczeniu różnych chorób u ludzi.

Kanały sodowe, na które działa kalliotoksyna, są również zaangażowane w odczuwanie bólu spowodowanego niektórymi patologiami. Chociaż Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN ) klasyfikuje ten gatunek jako “najmniejszej troski”, szacuje się, że 80% jego naturalnego siedliska zostało zniszczone w ostatnich latach.

Dlatego konieczna jest ochrona tego wyjątkowego gatunku, nie tylko ze względu na jego potencjał leczniczy, ale także za to, że jest częścią wielkiej różnorodności biologicznej naszej planety.

Jeśli spotkasz się z jakimkolwiek wężem, pamiętaj, że jego głównym instynktem jest ucieczka, więc nie trzeba go atakować ani kończyć jego życia. Obowiązkiem każdego człowieka jest szanowanie wszystkich istniejących istot.