Meksyk: jeden z krajów o największej liczbie ukąszeń skorpionów

Napisane i zweryfikowane przez biologa Samuel Sanchez

Ostatnia aktualizacja: 21 grudnia, 2022

Skorpiony zyskały bardzo negatywną reputację w naszym społeczeństwie, ponieważ ich wygląd i jadowite żądło sprawiają, że chcemy je doceniać tylko z daleka. Pajęczaki te zasługują na szacunek i ich zabijanie nigdy nie jest rozwiązaniem, ale nie możemy zaprzeczyć, że ich istnienie jest czasem niebezpieczne dla ludzi. Przykładem tego jest Meksyk, jeden z krajów o największej liczbie ukąszeń skorpionów na świecie.

Mimo że większość użądleń skorpionów nie jest śmiertelna, reakcje alergiczne i immunosupresja u niektórych pacjentów mogą znacznie skomplikować obraz kliniczny. Dowiedz się więcej o tych pajęczakach i o tym, gdzie najczęściej gryzą.

Co to są skorpiony?

Zanim przejdziemy w pełni do liczb i statystyk, chcemy pokrótce zbadać tę grupę. Przede wszystkim należy podkreślić, że skorpiony to pajęczaki (Klasa Arachnida).  Dzielą takson z pająkami, kleszczami, solfugami, spawękami skorpionokształtnymi i kosarzami. Szacuje się, że na świecie istnieje 2500 gatunków skorpionów, podzielonych na 22 rodziny.

Te bezkręgowce mają ciało podzielone na 3 segmenty: prosoma, mezosoma i opistosoma. Prosoma odpowiada za sekcję głowy i klatki piersiowej oraz zawiera szczękoczułki, nogogłaszczki (szczypce), 4 pary odnóży krocznych i narządy zmysłów. Ze swojej strony mezosom (przedodwłok) odpowiada obszarowi brzucha i składa się z 7 segmentów.

Ostatnia część ciała skorpiona jest tym, co najbardziej rzuca się w oczy – opistosoma lub ogon. Składa się z 5 segmentów i końcowego telsonu, który kończy się żądłem. Obszar ten zawiera pęcherzyk, w którym znajduje się para symetrycznych gruczołów jadowych, pozostających w bezpośrednim kontakcie z końcówką żądła. Za pomocą nogogłaszczek – pajęczak ten jest w stanie szybko zaszczepić swoje toksyny.

Odpowiedni kąt do wstrzyknięcia jadu wynosi około 30° w stosunku do czubka żądła. Aby to osiągnąć, skorpion chwyta swoją ofiarę za pomocą szczypiec.

Skorpiony i ich jad

Pomimo złej reputacji tych zwierząt, rzadko powodują one poważne problemy u ludzi. Jak wskazuje Klinika Mayo, spośród 2500 gatunków skorpionów, tylko około 25-30 jest śmiertelnych dla ludzi. Centruroides sculpturatus, Androctonus crassicauda i Leiurus quinquestriatus to tylko niektóre przykłady.

Najbardziej niebezpieczne trucizny tych bezkręgowców składają się z neurotoksyn, kardiotoksyn i miotoksyn. Oznacza to, że utrudniają prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, sprzyjają dysfunkcjom serca i poważnie zakłócają zdolność poruszania się użądlonego zwierzęcia. Ponadto są skuteczne w ekstremalnie niskich stężeniach.

Średnia dawka śmiertelna (LD50) gatunku Androctonus crassicauda wynosi 0,08 miligrama na kilogram ukąszonego zwierzęcia. Dożylnie wystarczy około 5,6 miligramów trucizny, aby zabić człowieka.

Meksyk: jeden z krajów o największej liczbie ukąszeń skorpionów na świecie

Skorpiony stanowią problem zdrowia publicznego, i nie można temu zaprzeczyć. Ich użądlenia odnotowuje się głównie w obu Amerykach, Afryce, na Bliskim Wschodzie i w Indiach. Szacuje się, że każdego roku na całym świecie użądlonych zostaje 1,2 miliona osób. Jak wskazuje portal Medscape, przekłada się to na ponad 3250 zgonów rocznie. Na każdą osobę, która umiera od jadu węża, 10 umiera przez skorpiony.

Jak już powiedzieliśmy, Meksyk jest jednym z regionów, który plasuje się najgorzej, z około 200 000 ukąszeń skorpionów rocznie i ponad 300 zgonami. Ta ostatnia liczba jest bardzo konserwatywna, gdyż cytowane już źródła szacują, że rocznie na skutek działania toksyn jednego z tych pajęczaków umiera około 1000 mieszkańców tego kraju.

Dlaczego tak się dzieje?

Niewątpliwie sytuacja ta wynika z faktu, że klimat i ekosystem Meksyku sprzyjały rozwojowi największego na świecie punktu bioróżnorodności skorpionów. W tym kraju można znaleźć ponad 134 gatunki (w tym podgatunki) tych pajęczaków, ponieważ wysokie temperatury i suchość niektórych terenów znacznie sprzyjają przetrwaniu skorpionów.

Mimo tej ogromnej różnorodności biologicznej należy zauważyć, że tylko 8 gatunków odpowiada za prawie wszystkie zgony w kraju. Wszystkie należą do rodzaju Centruroides, zaliczanego z kolei do rodziny Buthidae. Na uwagę zasługują Centruroides noxius (stan Nayarit), Centruroides suffusus (Durango) i Centruroides limpidus (Morelo).

Meksyk jest jednym z krajów o najbardziej śmiertelnych użądleniach przez skorpiony ze względu na obfitość okazów z rodzaju Centruroides.

Skala zatrucia

Bez wątpienia skorpiony z wyżej wymienionego rodzaju są najbardziej niebezpieczne w rejonach Meksyku. W tej części przedstawiamy objawy związane z ukąszeniem przez te bezkręgowce:

• Łagodna reakcja: miejscowy ból, stan zapalny, zaczerwienienie skóry, niepokój, mrowienie (parastezja), nadmierne ślinienie się, kaszel, nudności, wymioty i mrowienie w nosie.
• Reakcja umiarkowana: senność, skurcze ciała, duszność, bladość, problemy z mową (dyzartria).
• Ciężki stan: drgawki, gorączka, wzdęcie brzucha, oczopląs, niewydolność oddechowa, niewydolność serca i śmierć.

Do tego wszystkiego należy uwzględnić możliwość wystąpienia u pacjenta wstrząsu anafilaktycznego. Oznacza to, że układ odpornościowy nadmiernie reaguje na toksyny zawarte w jadzie, wywołując szereg reakcji, które prowadzą do niewydolności wielonarządowej i śmierci.

Osoby uczulone, starsze, dzieci i osoby chore – rokują gorzej po użądleniach.

Kluczem jest zapobieganie

Meksyk jest jednym z krajów o największej liczbie ukąszeń skorpionów na świecie, ale nie oznacza to, że nie można uniknąć użądlenia, jeśli się tam mieszka. Najważniejsze jest, aby zawsze sprawdzać obuwie. Jak również kontrolować przybory przeznaczone do użytku przez ludzi w miejscach, gdzie te bezkręgowce są bardzo liczne, ponieważ ukąszą cię tylko wtedy, gdy przypadkowo je nadepniemy lub złapiemy.

Inne zalecenia to utrzymywanie trawy w ogrodzie zawsze przyciętej, usuwanie wszelkich stosów materiałów, które masz wewnątrz lub na zewnątrz domu. Kolejnie umieszczanie w domu środków owadobójczych (aby zapobiec przedostawaniu się owadów, czyli ofiar skorpionów) oraz uszczelnianie drzwi i okien. Przy zachowaniu ostrożności i rozwagi można uniknąć użądlenia przez skorpiony.