Skutki zmian klimatycznych a kantabryjskie niedźwiedzie

Napisane i zweryfikowane przez biologa Ana Díaz Maqueda

Ostatnia aktualizacja: 27 grudnia, 2022

Zmiany klimatu mogą mieć bardzo poważne konsekwencje dla przetrwania wielu gatunków zwierząt i faktycznie sieją spustoszenie na całym świecie. W Górach Kantabryjskich na północy Hiszpanii skutki zmian klimatycznych w postaci podwyższonych temperatur wywierają wpływ na hibernację żyjących tam niedźwiedzi brunatnych (Ursus arctos arctos), a także na ich żerowanie.

Niedźwiedzie żyjące w regionie kantabryjskim są zagrożone, a kontakt z ludźmi ani trochę nie pomaga w poprawie ich sytuacji. Ponadto przetrwanie utrudnia niszczenie siedlisk i zmiany w użytkowaniu gruntów. Oprócz czynników, za którymi stoi człowiek, istotny wpływ na ten gatunek mają skutki zmian klimatycznych.

Skutki zmian klimatycznych wpływające na przetrwanie kantabryjskiego niedźwiedzia brunatnego

W latach 90. Brown Bear Foundation (FOP) badała zimową aktywność gatunku. Teoretycznie niedźwiedzie nie powinny podejmować żadnych innych aktywności o tej porze roku, ponieważ zwykle zapadają w sen zimowy.

Ale naukowcy odkryli, że tak nie było. Znaleźli ślady na śniegu należące do niedźwiedzi, więc nie było wątpliwości, że zimą wędrowały one poza swoje legowiska. Ponadto widziano je żerujące w lasach bukowych i dębowych. Te dowody naukowe wykazały, że niektóre niedźwiedzie brunatne z Kantabrii nie zapadały w stan hibernacji.

Od tego czasu wzrosła temperatura otoczenia, będąca czynnikiem wpływającym na sen zimowy niedźwiedzi. W rzeczywistości zima 2020 roku była w Hiszpanii najcieplejszą na przestrzeni całego XXI wieku.

Podwyższone temperatury jako przyczyna braku snu zimowego kantabryjskiego niedźwiedzia brunatnego

Hibernacja to najdokładniejszy z mechanizmów adaptacyjnych, jakie obserwuje się u wszystkich gatunków endotermicznych. Są to gatunki, które regulują temperaturę ciała poprzez procesy wewnętrzne. Ta adaptacja pozwala zwierzętom przetrwać, gdy brakuje pożywienia, a pogoda jest bardzo niesprzyjająca.

Dla niedźwiedzi brunatnych hibernacja to nie tylko czas na przetrwanie braku jedzenia i oszczędzanie energii. W tym czasie niedźwiedzie rodzą młode w cieple swojego schronienia. Opuszczają swoje ciepłe legowiska późną wiosną.

W latach 1995-2018 badacze zauważyli, że niedźwiedzie i ich młode opuściły swoje gawry, wcześniej niż zwykle. Trend był wyraźny: w latach, w których średnie temperatury były wyższe, niedźwiedzie wcześnie wychodziły z nor.

Naukowcy z FOP nie uważają już za zaskakujący fakt, że kantabryjski niedźwiedź brunatny nie zapada już w stan hibernacji, a tym bardziej po tak ciepłych zimach. Konsekwencje tych zmian mogą być katastrofalne dla populacji niedźwiedzi w Hiszpanii, ale także w pozostałych częściach świata.

Problem braku jedzenia

Oczywiste jest, że istnieje namacalny związek między wzrostem temperatury a wczesnym wyjściem niedźwiedzi i młodych z ich legowisk czy gawr. Niestety takie sytuacje mogą mieć poważne konsekwencje dla reprodukcji niedźwiedzi brunatnych.

Niedźwiedzie powinny opuszczać gawry, dopiero gdy dostępne jest wystarczająco dużo jedzenia. Jeśli wyjdą wcześniej z powodu wzrostu temperatury, w otoczeniu nie będzie jeszcze wystarczającej ilości jedzenia. Może to spowodować wysoką śmiertelność młodych oraz zmiany w dynamice populacji tego gatunku.

Inne skutki zmian klimatycznych dla kantabryjskiego niedźwiedzia brunatnego

Ponieważ niedźwiedzie zapadają w sen zimowy, góry, w których żyją, stają się atrakcyjnym miejscem aktywności dla człowieka. Niektóre z najpopularniejszych górskich aktywności to sporty górskie, turystyka przyrodnicza i łowiectwo.

Jeśli niedźwiedzie nie zapadają w sen zimowy, a zamiast tego przebywają zimą w górach, wspomniane aktywności człowieka muszą zostać zawieszone. Jest to rzeczywistość, którą muszą wziąć pod uwagę osoby odpowiedzialne za regulację zasad użytkowania terenów występowania niedźwiedzi.

Według Guillermo Palomero, prezesa FOP, gatunek ten pilnie wymaga opracowania i wdrożenia dobrze przemyślanej strategii, która pomoże złagodzić skutki zmian klimatycznych.

Celem tego planu powinno być zmniejszenie konsekwencji zmian klimatu i niesienie pomocy niedźwiedziom w przystosowaniu się do nowej sytuacji, która dzisiaj stała się już rzeczywistością.