Jad dziobaka australijskiego: co musisz wiedzieć!

Jeśli istnieje jakieś odmienne i dziwaczne zwierzę, to bez wątpienia jest nim ssak o kaczym dziobie. Poci się mlekiem, ma elektrorecepcję, składa jaja, ma 10 chromosomów płciowych, a na domiar złego, jeśli mu przeszkodzisz, możesz być zmuszony zmierzyć się z jadem dziobaka. Kiedy pierwszy wypchany okaz został przywieziony do Anglii z Australii, naukowcy myśleli, że to żart.

W tym artykule będzie można przeczytać o jadzie tego ssaka. Podobnie jak pozostałe cechy, również ta, po przeanalizowaniu której, specjaliści pomyśleli “tego nie powinno tu być”. Jeśli jesteś ciekawy, czytaj dalej.

Wpływ jadu dziobaka na ludzi

Dziobak australijski (Ornithorhynchus anatinus) jest ssakiem półwodnym występującym endemicznie w Australii i na wyspie Tasmania. To jedyny żyjący przedstawiciel swojej rodziny (Ornithorhynchidae) i rodzaju, chociaż w zapisie kopalnym znaleziono kilka podobnych do niego gatunków. Jest to jeden z 5 gatunków, które wciąż utrzymują się w kolejności stekowców, obok kolczatek.

Jest to zwierzę stosunkowo płochliwe i wbrew powszechnej opinii tylko samce są jadowite. Odnotowano niewiele „ukąszeń ” lub urazów spowodowanych przez tego ssaka, ale ludzie, którzy ucierpieli, zgłaszali silny ból. Wokół rany występuje obrzęk, który rozprzestrzenia się na cały dotknięty obszar.

Co ciekawe, niektórzy twierdzą, że ta trucizna może powodować wyraźną hiperalgezję (przeczulicę). Oznacza to, że pacjent nadmiernie reaguje na ból przez kilka dni, tygodni, a nawet miesięcy po kontakcie z toksyną, ponieważ nocyceptory (komórki odpowiedzialne za odczuwanie bólu) w okolicy są zaatakowane w dłuższej perspektywie.

Przy ukąszeniu dziobak wstrzykuje od 2 do 4 mililitrów jadu.

Chociaż nie jest zabójczy dla naszego gatunku, ból spowodowany jadem dziobaka nie jest powodem do śmiechu: jest tak intensywny, że nawet morfina nie jest w stanie go uśmierzyć. Ponadto, w zależności od zaszczepionej dawki, może wywoływać wspomnianą hiperalgezję, obrzęk, hiperwentylację, a nawet drgawki.

Jak wskazują badania, jad dziobaka składa się z 19 różnych peptydów i dodatkowych składników niebiałkowych. Zidentyfikowano trzy rodzaje związków, które go tworzą:

1. Defensyny: dziobak wytwarza je przez układ odpornościowy, są podobne do tych znajdujących się w jadzie gadów, pająków, ryb i rozgwiazd, chociaż u tych ssaków ewoluowały w odmienny sposób.
2. Natriuretyki: neurotoksyny związane z atrofią mięśni.
3. Czynniki wzrostu nerwów: peptydy te są związane z hiperalgezją, ponieważ sprzyjają rozgałęzianiu i tworzeniu zakończeń nerwowych.

Czy trucizna jest śmiertelna dla ludzi?

Jad dziobaka jest śmiertelny dla małych zwierząt, ale nie dla ludzi. Ponadto nie jest zwierzęciem łownym, jego drapieżniki są od niego wyraźnie bardziej śmiercionośne, a samice nie posiadają jadu. Więc, do czego jest im potrzebny?

Najbardziej ugruntowana teoria w tym zakresie sugeruje, że jest to broń ofensywna na okres godowy. Samce walczą między sobą o ustanowienie terytorium i uzyskanie prawa do kopulacji, co ma miejsce między czerwcem a październikiem. Dlatego ugryzienie istoty ludzkiej będzie miało wiele wspólnego z zagrożeniem w jakiś sposób zwierzęciu, zwłaszcza w fazie rozrodczej gatunku.

Co ciekawe, samice tego gatunku posiadają 2 komórki jajowe, ale tylko lewa z nich jest funkcjonalna.

W jaki sposób dziobak wytwarza swój jad?

Jad dziobaka wytwarzany jest w gruczołach goleniowych znajdujących się na tylnych łapach. Gruczoły te łączą się z 2 ostrogami piętowymi, które z kolei są przymocowane do małej kości, która zapewnia lepszy kąt ułożenia stawu w trakcie ataku.

W przypadku samic ostroga ma charakter szczątkowy. Nigdy nie rozwija się tak jak u samca, a co więcej nie rozwija się, zanikając przed końcem pierwszego roku życia. Informacja genetyczna niezbędna do wytworzenia trucizny znajduje się na męskim chromosomie, więc zachowanie tej struktury na całe życie w przypadku płci żeńskiej nie miałoby sensu.

Atak dziobaka polega na oddaniu „kopnięcia” do tyłu ze znaczną siłą i dźgnięciu ostrogami. Cios jest na tyle silny, że zwierzę zostaje dosłownie przygwożdżone do ziemi. Osoby, które znalazły się w takiej sytuacji, potrzebowały pomocy medycznej, aby się odczepić.

Prawie prehistoryczne zwierzę!

Ciekawostki na temat tego ssaka nie mają końca. Wspólny przodek dziobaka i człowieka żył około 170 milionów lat temu, i od tego czasu gatunek oddzielił się od praktycznie wszystkich innych, dzieląc tylko 80% genomu z resztą ssaków.

Ich liczne chromosomy płci są bliższe chromosomom kurczaków, ponieważ wydaje się, że niewiele się zmieniły od czasów prehistorycznych ptaków. Niedawne sekwencjonowanie jego genomu ujawniło ważne odkrycia łączące ssaki, jaja i jad. Zalecamy zajrzeć do cytowanych źródeł, jeśli chcesz przeglądać.