Czy to prawda, że delfiny odczuwają empatię?

Kultura popularna jest pełna opowieści o delfinach ratujących ludzi z katastrof morskich oraz podpływających do brzegu w poszukiwaniu ludzkiego towarzystwa. Nic dziwnego, że na myśl nasuwa się logiczne pytanie: czy rzeczywiście jesteśmy ważni dla delfinów? Czy fakt, że wyciągają kogoś tonącego z wody oznacza, że delfiny odczuwają empatię?

Empatia to złożony proces mentalny, który wymaga wysokiego poziomu rozwoju poznawczego pod kątem ewolucyjnym oraz społecznego umysłu.

Chociaż delfiny spełniają te wymagania, to mają reputację zwierząt, które nie są aż tak przyjazne, jak przedstawia się to w ogrodach zoologicznych. Jeśli chciałbyś dowiedzieć się więcej na ten temat, koniecznie przeczytaj dzisiejszy artykuł.

Empatia i teoria umysłu

Empatię można zdefiniować jako umiejętność poznawczą, która pozwala jednostce rozumieć uczucia innych i w nich uczestniczyć. Czy kiedykolwiek ziewałeś ponieważ widziałeś, że robi to ktoś inny? A może Twój przyjaciel powiedział Ci “Jeśli zaczniesz płakać, to i ja się rozpłaczę?”. To właśnie empatia: odczuwanie tego, co czuje druga osoba.

Empatia pojawia się jako proces przystosowawczy u gatunków społecznych, ponieważ stanowi ona jeden z najbardziej złożonych mechanizmów umożliwiających koegzystencję między jednostkami.

Bez niej nie da rady osiągnąć spójności w grupie. Co więcej, aby empatia mogła się pojawić, między różnymi członkami grupy musi występować uogólniona samoświadomość.

Taka projekcja samoświadomości jest nazywana teorią umysłu. Jako przykład możemy podać puszczenie określonej piosenki dla przyjaciela, który przechodzi akurat przez ciężki okres, ponieważ pamiętamy, że pomogła nam ona poczuć się lepiej. Zakładamy więc, że w jego umyśle zajdzie taki sam proces jak w naszym.

Delfiny i teoria umysłu

Delfiny udowodniły, że są w stanie rozpoznawać siebie w lustrze, funkcjonują w złożonym systemie społecznym oraz posiadają niezwykle złożony sposób komunikacji. Ale co z teorią umysłu? Czy delfiny przypisują swoje stany mentalne innym?

Okazuje się, że tak. W 2010 r. Uwano razem ze swoją grupą badaczy udowodnił to podczas eksperymentu. Dowiódł w nim, że delfiny nauczone wykonywania serii komend wydawanych za pomocą gestów częściej odpowiadały na kierunek, w którym padał wzrok opiekuna, niż na sam jego gest.

To pokazało, że delfiny zwracały większą uwagę na to, czego według nich chciał od nich ich opiekun niż na samo polecenie. Biorąc to pod uwagę, czy możemy pokusić się o stwierdzenie, że delfiny odczuwają empatię? Ależ tak. Oto w jaki sposób naukowcy to udowodnili.

Delfiny odczuwają empatię i zachowują się zgodnie z jej przesłankami

Empatia to proces, który naukowcom udało się już wykryć u wielu gatunków poza ludźmi, od małych myszy po słonie. Jednak możemy badać go jedynie poprzez pośrednie obserwacje, czyli bazując na jego konsekwencjach. W jaki sposób zwierzęta mogą okazać, że odczuwają empatię? Odpowiedź jest bardzo prosta: poprzez pomocne zachowanie.

Jeszcze przed przeprowadzeniem jakiegokolwiek eksperymentu podejrzewano, że delfiny odczuwają empatię. Przyjrzyjmy się choćby tym bardzo jednoznacznym dowodom:

• Nurkowanie w miejscach, w których są delfiny, jest dość niebezpiecznie, ale nie dlatego, że mogą Cię zaatakować. Delfiny wiedzą, że ludzie nie są w stanie oddychać pod wodą i starają się uratować nurków, ponieważ są przekonane, że toną. Nagła zmiana ciśnienia, do której dochodzi podczas zbyt szybkiego powrotu na powierzchnię, może wyrządzać szkody w ludzkim organizmie.
• Delfiny bronią innych gatunków przed rekinami. Te duże ryby to naturalni wrogowie delfinów. Istnieje kilka historii o tym jak delfiny broniły pływaków przed atakami rekinów lub odgrywały rolę przynęty, aby odciągnąć je od grup wielorybów.
• Delfiny pomagają swoim pobratymcom. Kiedy jakiś delfin w grupie jest zbyt słaby lub zraniony, inni członkowie grupy pływają wokół niego, aby go obronić. W ten sposób pomagają mu unieść się do powierzchni, aby mógł oddychać.

Więcej dowodów na to, że delfiny odczuwają empatię

Jednocześnie w kontrolowanym środowisku i w warunkach eksperymentalnych naukowcom udało się odkryć następujące kwestie związane z empatią u tych ssaków:

• Ogromna złożoność ich systemu społecznego to idealna podstawa do rozwoju empatii. Duży mózg delfinów oraz ich przedłużone dzieciństwo tworzą doskonałe warunki do rozwoju poczucia spójności grupy oraz działania zgodnie z nią.
• Relacja matki z dzieckiem stanowi klucz do rozwoju empatii u delfinów. Matki uczą swoje małe jak mają zachowywać się w grupie. Co więcej, nie czynią tego jedynie poprzez swoje zachowanie. Robią to również wykorzystując własne “słowa”, ponieważ identyfikują się poprzez gwizdy i rozmawiają o sobie nawzajem.
• Ich umiejętność naśladowania zachowania stanowi część rozwoju empatii. W porównawczych badaniach psychologicznych naukowcom udało się zaobserwować, że młode delfinów rozwinęły empatię wobec innych członków swojej grupy naśladując zachowania swojej matki.

Podsumowanie

Na koniec pragniemy przytoczyć słowa słynnego antropologa i badacza środowiska, Lorena Eiseleya. Mówił o “zakończeniu długiej samotności”, dzięki któremu gatunek ludzki po tysiącach lat pozbędzie się uczucia izolacji związanego z przekonaniem, że jesteśmy jedynymi inteligentnymi gatunkami zamieszkującymi naszą planetę. A Ty? Jakie masz zdanie na ten temat?