Pustułeczka: najmniejszy gatunek sokoła

Napisane i zweryfikowane przez biologa Miguel Mata Gallego

Ostatnia aktualizacja: 21 grudnia, 2022

Pustułeczka to piękny ptak owadożerny, który kiedyś często pojawiał się na europejskich wsiach. Często jest kojarzony z gołębnikami, wieżami i porzuconymi budynkami. Jednak w minionym wieku liczba osobników tego gatunku drastycznie spadła z powodu ludzkiej działalności.

Próby ochrony gatunku oraz montowanie sztucznych budek lęgowych sprawiły, że w dzisiejszych czasach sytuacja pustułeczek jest o wiele lepsza. Jednak nadal borykają się one ze znaczącymi problemami.

Czytając dzisiejszy artykuł poznasz cechy charakterystyczne tego małego ptaka drapieżnego, który prowadzi dzienny tryb życia. Dowiesz się co je, gdzie żyje i poznasz problemy związane z przetrwaniem, jakich obecnie doświadcza ten gatunek.

Pustułeczka: najmniejszy z sokołów

Pustułeczka (Falco naumanni) to najmniejszy z gatunków sokołów. Rozpiętość skrzydeł tego małego dziennego ptaka drapieżnego nie przekracza 65 centymetrów. Często jest mylony z pustułką zwyczajną. Ma kilka cech charakterystycznych, jednak na pierwszy plan wysuwają się dwie z nich:

• Głowa i pokrywy samców są niebiesko-szare, a ich klatka piersiowa jest biała lub w kolorze złamanej bieli pokryta czarnymi plamkami. W przeciwieństwie do pustułki zwyczajnej plecy samca są czerwono-brązowe bez jakichkolwiek plamek.
• Samice wyglądają posobnie, ale ich ubarwienie jest mniej wyraziste, głównie czerwono-brązowe, chociaż również mają charakterystyczne plamki na klatce piersiowej.

Dieta pustułeczki

To ptak drapieżny prowadzący dzienny tryb życia, który żywi się głównie insektami. Jego dieta składa się praktycznie wyłącznie z koników polnych, świerszczy i szarańczy. Czasami żywi się również małymi kręgowcami, takimi jak gady, płazy i gryzonie.

Pustułeczki zazwyczaj polują w grupach, na otwartych przestrzeniach, w których nie ma drzew. Najczęściej spadają z nieba, skanując horyzont nad słupami lub wyschniętymi drzewami w poszukiwaniu zdobyczy.

Kolejna metoda polowania wykorzystywana przez te ptaki drapieżne to unoszenie się. Dzięki silnym uderzeniom skrzydeł ptaki tego gatunku unoszą się na kilka metrów nad ziemią, aby śledzić swoją ofiarę.

Pustułeczka, ptak wiejski i kolonialny

Siedlisko pustułeczek do wieś, na której znajdują się pola, stepy oraz pastwiska, zapewniające pewne zróżnicowanie terenu oraz podwyższone obszary do polowania. Ptaki wyszukują zazwyczaj obszarów rolniczych, które cechuje zróżnicowanie środowiska i nie brakuje na nich smacznych insektów, które mogą jeść.

Okazuje się, że intensyfikacja działań rolniczych stanowi jedną z przyczyn ogromnego spadku liczebności populacji w ostatnich dekadach.

Jedna z najbardziej typowych cech pustułeczki to z pewnością jej towarzyskość. Przedstawiciele tego gatunku tworzę liczne kolonie w otworach w opuszczonych domach, dzwonnicach i innych wieżach, aby wychowywać w nich swoje młode.

Dlatego też często można je zaobserwować na dzwonnicach lub budynkach w wielu obszarach wiejskich, gdzie przyciągają obserwatorów ptaków. Ten ptak to wyraźny przykład wiejskości i rdzennej fauny.

Ptak migrujący

Jeśli chodzi o występowanie pustułeczki, to jest ona ptakiem migrującym. Jej obszar lęgowy to Europa, w której spędza wiosnę i lato tworzą kolonie i polując na polach całego kontynentu. Z kolei na jesieni rozpoczyna migrację do cieplejszych obszarów Sahelu w Afryce.

Mimo tego wiele osobników pozostaje przez cały rok na Półwyspie Iberyjskim. Najczęściej można to zaobserwować w południowej części tego regionu.

Problemy z przetrwaniem gatunku

Główne zagrożenie dla tego pięknego ptaka drapieżnego stanowi utrata siedlisk z pożywieniem. Dzieje się tak, ponieważ intensyfikacja działań rolniczych coraz bardziej utrudnia znajdowanie insektów. Pestycydy stosowane w rolnictwie zabijają wiele bezkręgowców.

Poza tym pustułeczka ma tendencję do tworzenia gniazd w takich miejscach jak rozpadające się budynki. Spadek populacji o 95% w XX w. sprawił, że gatunek ten znajduje się obecnie na liście gatunków zagrożonych wyginięciem. Jednak istnieją plany jego odtworzenia.

Sukces pustułeczki

Pośród wielu planów ochrony pustułeczki znajduje się najbardziej ambitny: stworzenie budynków przypominających konstrukcje z otworami we wnętrzu, które umożliwią budowę gniazd. Pozwolą one na intensywne monitorowanie kolonii i zdrowia oraz dobrobytu piskląt.

Poza tym takie konstrukcje stanowią ogromną atrakcję w zakresie edukacji na temat środowiska i turystyki. We wspólnocie autonomicznej Madrytu związek odbudowy rdzennej fauny GREFA stworzył 12 takich konstrukcji. Obecnie są one wykorzystywane do odbudowy populacji pustułeczek. Jednocześnie umożliwiają dogłębne badanie tego gatunku.

Wyjątkowy ptak drapieżny, który potrzebuje Twojej pomocy

Badania wykazują, że próby odtworzenia gatunku są skuteczne, ponieważ populacja pustułeczek wzrosła z 5 000 par do 12 000. Jednak nadal grozi im wyginięcie. Dlatego też musimy stale wspomagać je w tworzeniu gniazd zapewniając im odpowiednie budki lęgowe i inne struktury.

Poza tym kluczową rolę odgrywa używanie pestycydów w rolnictwie. Ich wykorzystywanie drastycznie zmniejsza liczbę insektów, którymi żywią się te i inne ptaki. Takie działania wpływają bardzo niekorzystnie na cały ekosystem i muszą być brane pod uwagę.