Chwytnice: poznaj ich środowisko życia oraz charakterystykę

Napisane i zweryfikowane przez biolog Francisco Morata Carramolino

Ostatnia aktualizacja: 21 grudnia, 2022

Region neotropikalny jest zamieszkiwany przez największą różnorodność płazów bezogonowych na Ziemi. Zwierzęta zamieszkujące ten obszar zyskały bardzo różne kształty i style życia. Warto zwrócić uwagę na żaby ze względu na ich wyjątkowe mechanizmy adaptacyjne. W tej grupie należy wyróżnić chwytnice, zarówno ze względu na ich biologię, jak i związki z ludźmi.

Obecnie istnieje 16 gatunków chwytnic, a wszystkie z nich należą do rodzaju Phyllomedusa. Takim płazom udało się rozwinąć niesamowite mechanizmy adaptacyjne, które umożliwiają im życie w drzewach. Przeczytaj dzisiejszy artykuł, jeśli chcesz dowiedzieć się o nich więcej.

Cechy fizyczne chwytnic

Chociaż istnieją pewne różnice między 16 istniejącymi gatunkami z tego rodzaju, to wszystkie z nich mają pewne podobieństwa. Ich nazwa wywodzi się od ich wyglądu i proporcji, jak również od ich nawyków związanych z życiem pośród drzew. Płazy te są dość duże, a ich rozmiar wynosi od 7 do 12 cm.

Największa z tych żab to Phyllomedusa bicolor. Przedstawiciele tego gatunku są zazwyczaj smukli, mają duże głowy oraz okrągłe, wypukłe i przenikliwe oczy.

Ich odnóża są bardzo długie, cienkie i zakończone łapkami z czterema długimi palcami na przednich odnóżach i pięcioma na tylnych. Palce są przeciwstawne i zakończone przyczepnymi opuszkami, które pomagają im przyczepiać się do gałęzi i wspinać się po nich.

Chwytnice mają głównie zielony kolor, który w zależności od gatunku może być mniej lub bardziej ciemny, i obejmuje ich część grzbietową. Poza tym żaby tego rodzaju mają zazwyczaj jaskrawe wzory z boku swoich ciał, które mogą przechodzić również na ich odnóża.

Takie wzory są zazwyczaj pomarańczowe, żółte i czarne, w zależności od cech typowych dla każdego gatunku. Z kolei część brzuszna chwytnic jest zazwyczaj mniej zabarwiona.

Chwytnice i ich siedliska

Płazy te żyją wyłącznie w Ameryce Środkowej i Południowej. Zamieszkują głównie lasy tropikalne lub podzwrotnikowe oraz obszary zalewowe z dużą roślinnością, która odgrywa kluczową rolę w ich biologii.

W przeciwieństwie do innych żab zazwyczaj nie żyją w wodzie. Zamiast tego spędzają większość życia wysoko na drzewach, na wysokościach od 0,5 do 4 metrów. Podobnie jak inne płazy mają bardzo porowatą skórę, więc żyjąc tak daleko od wody mierzą się z ryzykiem odwodnienia.

Zachowanie chwytnic

Tego rodzaju żaby wykształciły serię mechanizmów adaptacyjnych, aby uniknąć odwodnienia. Są głównie istotami nocnymi, więc spędzają całe dnie ukryte między liśćmi, z nogami przybliżonymi do ciała. Dzięki temu nie tylko unikają promieni słonecznych i zmniejszają parowanie wody, ale również są w stanie lepiej kamuflować się i wtapiać w swoje otoczenie.

Co więcej, niektóre gatunki są w stanie wydzielać przez skórę substancję przypominającą wosk. Za pomocą tylnych odnóży – często i dokładnie rozprowadzają ją po swoim całym ciele, tworząc warstwę izolacyjną.

Taka warstwa nie tylko chroni je przed wyschnięciem, ale również zawiera toksyny. Dzięki temu stanowi mechanizm obronny chroniący żaby przed drapieżnikami.

W okresie reprodukcji chwytnice schodzą z czubków drzew i kryją się w roślinności zbiorników wodnych, najczęściej tymczasowych jeziorek. Składają jaja na szerokich liściach, które pozostają do nich przyczepione dzięki pokrywającej ich żelowej substancji. Następnie żaby składają liść wokół lęgu, tworząc małe gniazdo.

Po wykluciu kijanki wpadają do wody, gdzie kończą swój rozwój, póki nie przejdą przez proces metamorfozy. Po przemianie młode wspinają się na drzewa jako dorosłe żaby, gdzie będą żyły przez resztę swojego życia. Znajdując się w stanie larw żywią się materią roślinną, ale w postaci dorosłej chwytają ofiary ze pomocą języka, który jest w stanie się wydłużać.

Relacje z ludźmi

Jak już zauważyliśmy wcześniej, skórę kilku gatunków pokrywają toksyczne wydzieliny przypominające wosk. Takie toksyczne substancje są tradycyjnie wykorzystywane podczas rytuałów przez kilka rdzennych plemion zamieszkujących ten obszar. Substancje tego rodzaju są nazywane przez nich kambo lub sapo.

W tym celu polują na żaby i umieszczają je nad ogniem ze związanymi i wyciągniętymi kończynami, starając się zestresować zwierzę, aby zaczęło wydzielać te substancje, które będzie mogła zebrać rdzenna ludność. Następnie zwierzęta są zazwyczaj uwalnianie.

Kiedy substancja zostanie już pozyskana, jest nakładana na rany lub oparzenia i przedostaje się do krwiobiegu. Jej działanie jest zróżnicowane i zalicza się do niego wymioty, biegunkę oraz utratę świadomości.

Jednak może również pełnić rolę środka przeciwbólowego i zmniejszać odczuwanie bólu. Rdzenna ludność wierzy, że rytuał ten przynosi szczęście oraz sprawia, że ludzie stają się lepszymi myśliwymi.

Nawet jeśli te tradycyjne praktyki nie wydają się wywierać znaczący wpływ na populacjęPhyllomedusa, to używanie toksycznych wydzielin staje się popularne jako sposób alternatywnego leczenia, który nie ma żadnego uzasadnienia naukowego.

Niektóre osoby używają ich nawet, aby w nielegalny sposób poprawić wyniki podczas wyścigów konnych. Dlatego też, na dłuższą metę, takie zachowanie może stanowić ryzyko dla przetrwania tego gatunku.