Gigantyczne owady, które kiedyś rządziły planetą

Napisane i zweryfikowane przez biologa María Muñoz Navarro

Ostatnia aktualizacja: 22 grudnia, 2022

Miliony lat temu niebo pokrywały gigantyczne owady latające – były większą wersją obecnych ważek. Jak możesz sobie wyobrazić, warunki atmosferyczne były zupełnie inne od tych, które znamy dzisiaj. Wpłynęło to na rozwój ówczesnych zwierząt.

Naukowcy nadal badają hipotezy, aby wyjaśnić, dlaczego te gigantyczne owady zniknęły i dlaczego znane nam teraz gatunki są takie małe. Wydaje się jednak, że odpowiedź leży w ewolucji ptaków drapieżnych w tym czasie. Zwierzęta te zdobyły nowe i skuteczne sposoby chwytania zdobyczy.

Czytaj dalej, aby dowiedzieć się więcej o tym, jak te owady stały się tak duże i co doprowadziło do ich wyginięcia.

Meganisoptera (ogromne praważki)

Zwykle rozmiar zwierzęcia jest wynikiem relacji ustanowionej między ich ciałem a fizjologicznymi i ekologicznymi cechami ich środowiska.

W karbonie (pod koniec ery paleozoicznej) występowały owady o znacznie różnej wielkości niż te, które znamy dzisiaj. Meganisoptera jest przykładem rzędu wymarłych olbrzymich owadów.

Były lotne, przypominały ważki, a niektóre z nich były wielkości orłów. Dzięki odzyskanym fragmentom skrzydeł wiemy, że niektóre z nich osiągały średnicę nawet 71 centymetrów.

Meganisoptera to największa znana grupa owadów, jaka kiedykolwiek zamieszkiwała Ziemię. Wśród nich najbardziej znane są Meganeura, Megatypus i Meganeuropsis.

Gigantyczne owady: pojawienie się i zniknięcie

Po odkryciu szczątków kopalnych tych stawonogów w 2012 roku naukowcy z Uniwersytetu Kalifornijskiego (Santa Cruz) spekulowali na temat wpływu różnych czynników. Próbowali wyjaśnić, w jaki sposób te istoty osiągnęły taki rozmiar, a także co doprowadziło do ich wyginięcia.

Tlen

Ilość tlenu atmosferycznego była większa w okresie karbonu niż obecnie. Tlen potrzebny organizmowi zależy od wielkości jego ciała. Oznacza to, że im większe zwierzę, tym więcej potrzebuje tlenu.

W przeciwieństwie do innych zwierząt zmiennocieplnych (tych, które regulują ciepło ciała z otoczenia), oddychanie owadów odbywa się przez system tchawic. Oznacza to, że tlen roznosi się przez rozgałęzione rurki, które dostarczają go do całego ciała.

Owady latające z tamtej epoki musiały dostosować się do różnych stężeń tlenu, ponieważ zużywały dużo energii na poruszanie skrzydłami. Z tego powodu jedna z pierwszych zmian fizjologicznych zaszła w ich układzie oddechowym.

Może to zatem wyjaśniać, że zwierzęta były większe, ponieważ stężenie tlenu w tamtej epoce wynosiło 30% (wyższe niż obecne 21%).

Drapieżnictwo

Istnieje jeszcze jeden możliwy powód wielkości prehistorycznych gigantycznych owadów. Mamy na myśli starcia o pożywienie z innymi owadami latającymi i kręgowcami:

• Ptakami
• Nietoperzami
• Pterozaurami

Wszystko wskazuje na to, że prawdopodobnie to drapieżnictwo kontrolowało rozmiar zwierząt.

Drapieżnictwo i tlen atmosferyczny a gigantyczne owady

Owady te stawały się coraz mniejsze, chociaż stężenie tlenu atmosferycznego wzrastało w późniejszej epoce mezozoicznej, we wczesnej kredzie.

Fakt ten potwierdza hipotezę, że drapieżnictwo innych latających zwierząt jest przyczyną zmniejszenia rozmiarów owadów. W rzeczywistości zbiega się to z momentem, w którym ptaki poprawiły swoją strukturę fizjologiczną, a wraz z nią zdolność chwytania zdobyczy.

Prawdą jest, że tlen miał wpływ na rozmiary olbrzymich owadów od karbonu do triasu. Jednak, jak wskazują w swoich badaniach naukowcy Clapham i Karr, wydaje się, że decydującymi czynnikami były interakcje owadów z ptakami drapieżnymi i ich większa zdolność manewrowania.

Tak więc ewolucja tych ptaków była odpowiedzialna za to zdarzenie i wyparła teorię, że głównym czynnikiem był tlen.

Przerwa w czasie

Pomimo fascynujących odkryć uzyskanych z zapisów kopalnych, autorzy badań nie są do końca przekonani. Zastanawiają się, czy to naprawdę drapieżnictwo spowodowało upadek gigantycznych owadów, a nie jakiś inny czynnik.

Ta niepewność wynika z niewystarczających informacji z zapisów kopalnych sprzed ponad 20 milionów lat. Dlatego nie można dokładnie ustalić, kiedy to wydarzenie miało miejsce.

Uważamy, że ci naukowcy nie są zbyt daleko od prawdy – nawet jeśli ta luka w czasie utrudnia nam znalezienie pewnych odpowiedzi.

W końcu sensowne wydaje się, że okres, w którym ptaki stawały się bardziej zwinne, zbiegł się ze zmniejszeniem rozmiarów tych owadów.

Dziękujemy za przeczytanie artykułu.