Czym jest psychobiologia i jakie są jej założenia?

Psychobiologia to nauka, która bada biologiczne podstawy ludzkiego zachowania. To znaczy, jakie systemy i procesy biologiczne pozwalają nam aktywnie i adaptacyjnie oddziaływać na otaczające nas środowisko.

Zachowania i procesy umysłowe są uważane w psychobiologii za obiektywne, weryfikowalne i liczebne.

Ta wizja zachowania nie uwzględnia filozofii, religii, polityki, ale raczej skupia się na metodzie naukowej jako sposobie rozumienia ludzkich zachowań. Bliżej mu do etologii i psychologii człowieka niż do poprzednich dyscyplin.

Jak powstała psychobiologia?

W 1914 roku psycholog K. Dunlap wdrożył termin psychobiologia w swojej pracy Zarys psychobiologii, aby pomóc swoim studentom zrozumieć rolę biologii w psychologii.

Od tego momentu rozpoczęto kilka kierunków badań łączących funkcje psychiczne i fizjologiczne i narodziły się czasopisma naukowe, które mają dziś ogromne znaczenie łącząc obie nauki, takie jak Journal of comparative Psychology i Behavioral neuroscience.

Psychobiologia – czynniki wpływające na zachowanie człowieka

Zachowania i procesy umysłowe są badane w psychobiologii jako proces adaptacyjny gatunku oparty na następujących czynnikach:

Czynniki filogenetyczne

Aby zrozumieć psychobiologię konieczne jest poznanie ewolucyjnej historii naszego gatunku. Na ogólną charakterystykę naszego zachowania wpływa nasza filogenetyka.

Filogeneza bada relacje pokrewieństwa między gatunkami w całej historii planety. Opiera się na podobieństwach DNA, ale pierwotnie wykorzystywała znaki taksonomiczne jako odniesienie do znalezienia podobieństw lub różnic między gatunkami.

Dzięki filogenetyce możemy odkryć wspólnych przodków między różnymi gatunkami i kiedy zaczęły się one od siebie różnić. Badanie drzew filogenetycznych było podstawowym narzędziem wyjaśniającym ewolucję.

Zachowanie człowieka naznaczone jest ewolucyjnymi osiągnięciami jego przodków. Chociaż jest to odległa przyczyna to zachowanie naszych poprzedników było czynnikiem, który umożliwił przetrwanie gatunku. To najdalsze wyjaśnienie naszego zachowania.

Czynniki ontogenetyczne

Ontogeneza odnosi się do rozwoju organizmu od procesu embrionalnego przez wszystkie etapy jego życia aż do starości.

Zdolność do rozwijania określonych zachowań zaczyna się, gdy jesteśmy płodami i rozwija się w miarę postępów w życiu poprzez interakcje z naszym środowiskiem. To najbliższe przyczyny wyjaśniające nasz sposób bycia.

Czynniki epigenetyczne

Epigenetyka zyskuje na popularności w nauce i próbuje wyjaśnić, w jaki sposób zewnętrzne czynniki środowiskowe modulują ekspresję naszych genów.

Najwyraźniej w życiu człowieka istnieją okresy, w których występuje większa plastyczność neuronów. Oznacza to, że neurony mogą doświadczać zmian w swojej morfologii i fizjologii. To ma konsekwencje dla naszego zachowania lub uczenia się.

Psychobiologia, oprócz wywierania wielkiego wpływu na genetykę obejmuje inne gałęzie naukowe, które próbują wyjaśnić biologiczne podstawy ludzkiego zachowania z wielu różnych perspektyw, takich jak biologia molekularna, endokrynologia, farmakologia, embriologia czy psychologia porównawcza. 

Najważniejszymi tematami psychobiologii są ewolucja mózgu, funkcjonowanie i rozwój układu nerwowego, procesy czuciowe, sen, emocje i najbardziej podstawowe zachowania ludzkie, takie jak seks, głód, pragnienie czy agresja.