Co to są zołzy u koni?
Napisane i zweryfikowane przez biologa Ana Díaz Maqueda
Ostre zapalenie dróg oddechowych u koni, znane również jako zołzy, jest zakażeniem górnych dróg oddechowych, wywoływanym przez bakterię Streptococcus equi. Oprócz tego gatunku domowego, patogen może zaatakować inne koniowate, takie jak kucyki, osły i muły.
Zołzy u koni są jedną z najbardziej zaraźliwych chorób i łatwo się przenoszą. Co więcej, może to być zoonoza, jeśli bakterią wywołującą chorobę jest Streptococcus equi subsp. zooepidemicus, który może zakażać ludzi. W następnych linijkach opowiemy ci więcej o obrazie klinicznym konia cierpiącego na zołzy.
Objawy kliniczne zołzy u koni
Bakterie wywołujące zapalenie migdałków dostają się do organizmu zwierzęcia przez pysk i osiedlają się w węzłach chłonnych wokół szczęki. Kiedy to nastąpi, pojawia się nagła gorączka, po której następują typowe objawy kliniczne przeziębienia u koni, takie jak kaszel czy wydzielina.
Stopniowo węzły chłonne podżuchwowe i zauszne – oba znajdują się na początku gardła konia – ulegają zapaleniu, tworzą ropnie i wytwarzają śluzowo-ropną wydzielinę.
Nazwa choroby zołzy wzięła się stąd, że wiele koni cierpiących na tę chorobę dusiło się z powodu braku powietrza spowodowanego opuchniętymi gruczołami.
Przebieg choroby jest bardzo różny u zwierząt. U starszych koni choroba ma zwykle łagodny przebieg, dzięki dobrze rozwiniętemu układowi odpornościowemu. Z kolei u młodych koni dochodzi w końcu do znacznie poważniejszego zajęcia węzłów chłonnych, które jest trudniejsze do wyleczenia.
Objawy kliniczne zołzy u koni zwykle mają następujący przebieg:
- Utrzymująca się gorączka, która trwa aż do całkowitego rozwinięcia się limfadenopatii.
- Pojawienie się anoreksji i braku apetytu. Często zwierzę stoi z wyciągniętą szyją. Próby jedzenia mogą spowodować refluks pokarmu przez nozdrza.
- Depresja i apatia.
- Rozwój zapalenia gardła, krtani i nosa.
- Pojawienie się wydzieliny z nosa, która może mieć na początku charakter surowiczy, a na końcu ropny.
- Jeśli zwierzę nie wydali całego śluzu z nosa, będzie słychać grzechotanie w górnych drogach oddechowych. Śluz może być również widoczny w oczach.
- Rozwój limfadenopatii. Węzły chłonne stają się opuchnięte i mogą pozostać takie przez tydzień. Pierwszym objawem klinicznym limfadenopatii jest pojawienie się ciepłego, rozlanego i bolesnego obrzęku na szyi konia.
Jak przenosi się zołza?
Główną drogą przenoszenia zołzy końskiej jest bezpośredni kontakt między końmi. Koń z aktywnym zapaleniem dróg oddechowych, który stale wydziela śluz, jest głównym źródłem zakażenia dla podatnych zwierząt tego samego gatunku lub rodzaju.
Do przeniesienia zakażenia dochodzi, gdy chore zwierzę wydala śluz na zdrowe zwierzę. Konie, ze względu na ich zachowania społeczne, gdzie kontakt “głowa w głowę” jest normą, bardzo łatwo się zarażają.
Istnieje również pośrednia droga przenoszenia zakażenia: dzielenie tego samego boksu, tego samego koryta z paszą lub tego samego koryta z wodą. Może się też zdarzyć, że to opiekun przenosi zakażenie między końmi, gdy ma do czynienia z kilkoma końmi jednocześnie.
Z drugiej strony, niektóre konie wyleczone z choroby nadal są nosicielami bakterii. Jest to tak zwane “długotrwałe subkliniczne nosicielstwo”. Takie zwierzę będzie nadal rozprzestrzeniać patogen w populacji, nawet jeśli nie wygląda na chore.
Bardzo ważne jest, aby kontynuować pobieranie próbek wydzielin od zwierząt, które wyzdrowiały, aby dokładnie wiedzieć, kiedy przestały się rozprzestrzeniać.
Diagnostyka zołzy
Chociaż obecność objawów, takich jak gorączka i ropienie węzłów chłonnych, jest wystarczającym powodem do podejrzenia zapalenia gruczołu, zawsze konieczne jest przeprowadzenie badania diagnostycznego.
W tym celu często używa się kultur bakteryjnych izolujących Streptococcus equi, ponieważ tylko w ten sposób można uzyskać wiarygodny wynik. Możliwe jest również zastosowanie technik PCR z wymazów z gardła, choć są one droższe.
Powikłania
Jak już wspomniano, choroba ta – mimo że jest bardzo zaraźliwa i uciążliwa – nie prowadzi do wysokiej śmiertelności zwierząt. Jednak rozwój ropni w węzłach chłonnych u młodych zwierząt może być bardzo kłopotliwy i trudny do wyleczenia.
Najlepiej byłoby, gdyby wszystkie konie przechodziły infekcję jako przeziębienie, w którym biorą udział węzły chłonne. Niestety, istnieje o wiele gorsze powikłanie, które w większości przypadków może być śmiertelne.
Rzadko ropnie rozwijają się w innych organach ciała, co znane jest jako “dławica bękarta”. Rozprzestrzenianie się ropnia po ciele może odbywać się różnymi drogami, np. przez krew, limfę czy nerwy. Najczęstsze miejsca występowania ropni to płuca, krezka, wątroba, śledziona, nerki i mózg.
U konia może również wystąpić purpura haemorrhagica, czyli seria krwotoków wewnętrznych w całym ciele. Dzieje się tak, ponieważ przeciwciała i antygeny paciorkowca reagują ze sobą i powodują stan zapalny w naczyniach włosowatych. Powoduje to krwotoki, które pojawiają się jako purpurowe plamy na powierzchni.
Innym ważnym powikłaniem jest zakażenie woreczków jelitowych. Struktury te są uchyłkami związanymi z układem oddechowym koni, które łączą rurki eustachiusza z gardłem. Jeśli dojdzie do zakażenia tej okolicy, oprócz powikłań klinicznych, zwierzę może być nosicielem przez znacznie dłuższy nczas.
Ze względu na różnorodność przypadków, każde zwierzę ma zazwyczaj inną metodę leczenia. Ogólnie rzecz biorąc, prawie wszystkie metody leczenia rozpoczynają się jedynie od opieki wspomagającej konia.
Leczenie
Niezbędne jest monitorowanie postępów zwierzęcia, a także podawanie leków przeciwzapalnych, jeśli przełykanie jest utrudnione lub jeśli zwierzę ma gorączkę. Ważne jest także, aby zapewnić bardziej wilgotną, łatwą do przełknięcia dietę. Czasami niektórzy lekarze weterynarii podają pacjentowi antybiotyki . Zależy to jednak w dużej mierze od indywidualnego przypadku.
Dla zwierząt będących nosicielami przewidziano także leczenie. Po pierwsze, koń jest izolowany, aby zapobiec zarażeniu innych zwierząt. Następnie usuwa się zaschniętą ropę z worków jelitowych za pomocą endoskopii i stosuje miejscowe antybiotyki w samych workach.
Zapobieganie zachorowaniu na zołzę
Metody zapobiegania w przypadku pojawienia się ogniska choroby w stajni opierają się na kontroli i izolacji zwierząt. Ma to na celu uniknięcie kontaktu i przeniesienia patogenu. Możliwe są jednak także następujące działania:
- Dezynfekcja stajni i przyborów kuchennych.
- Najwyższa higiena w obchodzeniu się z końmi.
- Unikaj wypasu na świeżym powietrzu i w miejscach publicznych.
- Spalanie ściółki (ściółki słomianej).
- Szczepienia profilaktyczne młodych koni.
Zołzy u koni mogą być chorobą śmiertelną, ale tylko w pojedynczych przypadkach. Jest to jednak wysoce zakaźna patologia, dlatego zarażone zwierzęta powinny być zawsze izolowane i leczone przez specjalistów tak szybko, jak to możliwe.
Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.
- Boyle, A. G., Timoney, J. F., Newton, J. R., Hines, M. T., Waller, A. S., & Buchanan, B. R. (2018). Streptococcus equi infections in horses: guidelines for treatment, control, and prevention of strangles—revised consensus statement. Journal of veterinary internal medicine, 32(2), 633-647.
- Harrington, D. J., Sutcliffe, I. C., & Chanter, N. (2002). The molecular basis of Streptococcus equi infection and disease. Microbes and Infection, 4(4), 501-510.
- Sweeney, C. R., Benson, C. E., Whitlock, R. H., Meirs, D. A., Barningham, S. O., Whitehead, S. C., & Cohen, D. (1989). Description of an epizootic and persistence of Streptococcus equi infections in horses. Journal of the American Veterinary Medical Association, 194(9), 1281-1286.
- Taylor, S. D., & Wilson, W. D. (2006). Streptococcus equi subsp. equi (Strangles) infection. Clinical Techniques in Equine Practice, 5(3), 211-217.
- Arias Gutiérrez, M. P. (2013). Adenite: a doença respiratória infeciosa de maior prevalência em cavalos ao redor do mundo. CES Medicina Veterinaria y Zootecnia, 8(1), 143-159.
Ten tekst jest oferowany wyłącznie w celach informacyjnych i nie zastępuje konsultacji z profesjonalistą. W przypadku wątpliwości skonsultuj się ze swoim specjalistą.