Choroby neurologiczne u małych zwierząt

Napisane i zweryfikowane przez weterynarza Érica Terrón González

Ostatnia aktualizacja: 21 grudnia, 2022

Choroby neurologiczne wpływają na wiele aspektów codziennego życia zwierzęcia: chodzenie, bieganie, machanie ogonem, a nawet widzenie i słyszenie może stać się prawdziwym wyzwaniem.

Nie wspominając o potencjalnie znacznie poważniejszych zaburzeniach. Jak zatem należy podejść do tego zagadnienia w klinice weterynaryjnej?

Tylko niektóry choroby neurologiczne stanowią zagrożenie dla życia. Jednak te, które się pojawią muszą być za takie uznane i odpowiednio leczone. Dlatego tak ważne jest, aby przestrzegać serii kroków, aby zająć się zdrowiem neurologicznym zwierząt domowych.

Być może najważniejszą rzeczą, o której należy pamiętać jest to, że wiele patologii wpływa na układ nerwowy w sposób opóźniony.

A jeśli nie są one rozpoznane i leczone we wczesnym stadium mogą znacznie pogorszyć stan zdrowia pacjenta. Istnieje możliwość, że choroby te pojawiają się po cichu, a jeśli lekarz weterynarii nie zwraca na nie uwagi, mogą one postępować nieubłaganie.

Nagłe choroby neurologiczne zagrażające zdrowiu

Zawsze, gdy jest to możliwe zaleca się wykonanie pełnego badania neurologicznego na początku oceny pacjenta. Jeśli jednak sprawa jest pilna można przeprowadzić skrócone badanie. Procedura, która dostarcza informacji wystarczających do:

• opracowania listy możliwych problemów,
• zlokalizowania obrażeń
• i ustalenia priorytet opieki.

Badanie neurologiczne w nagłych przypadkach

Ogólnie rzecz biorąc, obejmuje ona ocenę trzech elementów: zdolności lokomocyjnych, stanu psychicznego i funkcji nerwów czaszkowych.

Poruszanie się i choroby neurologiczne

Istnieje wiele pytań, które należy zadać przy ocenie stanu zdrowia neurologicznego pod kątem zdolności do poruszania się:

• Czy zwierzę może chodzić? Jeżeli może, to czy chodzi normalnie czy nieprawidłowo? Jeżeli nieprawidłowo, to czy występuje ataksja?
• Które kończyny są dotknięte: tylne kończyny? Wszystkie cztery? Tylko te po jednej stronie ciała?
• Czy zwierzę kręci się lub porusza szaleńczo?
• Jeśli zwierzę nie chodzi, czy występuje mimowolna funkcja motoryczna, np. odruch rzepkowy?

Stan psychiczny

Zacznij od oceny poziomu świadomości zwierzęcia: czy jest czujne czy senne? Po prostu obserwuj reakcję (lub jej brak) na klaśnięcie.

Poszukaj reakcji na dotykanie pyska, zwłaszcza okolic nosa, oczu i uszu. Jeśli nie ma reakcji ani na dźwięk, ani na dotyk, przechodzimy do łagodnego bodźca bólowego, np. uszczypnięcia nosa lub warg.

Nerwy czaszkowe i choroby neurologiczne

Badanie nerwów czaszkowych jest zazwyczaj wystarczające do zlokalizowania urazu i określenia jego ciężkości. Nerwy, które mają być oceniane to:

• Nerw czaszkowy numer III, sprawdzając wielkość źrenicy i jej symetrię w obu oczach.
• Nerw czaszkowy numer II, szukając odruchu zagrożenia, czy występuje mruganie i/lub cofanie się gałki ocznej, gdy oko jest zagrożone?
• Pary czaszkowe II i III, szukając odruchu źrenicznego na światło.
• Nerwy czaszkowe III, IV, VI i VIII, szukają odruchu oculovestibular, czyli normalnego fizjologicznego oczopląsu oka, za pomocą poziomych i pionowych ruchów głowy.
• Pary IX, X i XII szukając odruchu wymiotnego.

Triaż w neurologicznych stanach nagłych

W nagłych wypadkach ważne jest, aby ustalić priorytety problemów pacjenta i leczyć je w odpowiedniej, systematycznej kolejności. Dotyczy to zarówno nagłych przypadków neurologicznych, jak i tych, które dotyczą innych układów organizmu.

Po przeprowadzeniu badania neurologicznego powinna istnieć możliwość zakwalifikowania pacjenta do jednej lub kilku z następujących kategorii: uszkodzenie wewnątrzczaszkowe, rdzeniowe (obejmujące określony odcinek rdzenia kręgowego), obwodowe lub bardziej złożona opcja – uszkodzenie wieloogniskowe.

Pacjenci wymagający opieki priorytetowej

Wyniki badania neurologicznego pomagają zidentyfikować części układu nerwowego, które funkcjonują nieprawidłowo.

Następnym krokiem jest określenie, który proces chorobowy uszkadza system, powodując dysfunkcję nerwów. Nie zawsze jest to możliwe w warunkach izby przyjęć.

Dlatego priorytetem numer jeden dla lekarza weterynarii jest rozpoznanie problemów neurologicznych, które mogą stanowić bezpośrednie zagrożenie życia. Na przykład utrata przytomności, śpiączka, uraz głowy, drgawki lub stan padaczkowy.

Znaczenie zdrowia neurologicznego u małych zwierząt.

Choroby, które u ludzi są zazwyczaj krytyczne i wpływają na zdrowie neurologiczne, u zwierząt domowych nie muszą takie być.

Dzieje się tak w  przypadku niektórych encefalopatii, zaburzeń przedsionkowych lub móżdżkowych, chorób powodujących paraparezę/tetraparezę itp.

Jeśli jednak nie zostaną one zdiagnozowane i nie rozpocznie się odpowiedniej terapii, może to doprowadzić do takiego pogorszenia stanu pacjenta, że wpłynie to na całe jego życie.

Na przykład często zdarza się, że klient decyduje się na eutanazję psa z paraplegią. Jest to jednak stan, który nie musi być śmiertelny, a przy odpowiedniej obserwacji zwierzę może utrzymać jakość życia praktycznie w nienaruszonym stanie.