Smutek bydła – co mają na myśli rolnicy?

Napisane i zweryfikowane przez weterynarza Érica Terrón González

Ostatnia aktualizacja: 27 grudnia, 2022

Mówienie o smutku bydła może wprowadzić wielu ludzi w błąd, ponieważ powszechnie uważa się, że odnosi się on do odczucia lub uczucia zwierzęcia. W rzeczywistości jest to coś znacznie bardziej złożonego.

Smutek bydła to potoczne określenie grupy chorób, które powszechnie dotykają bydło. Jest to zespół chorobowy wywołany przez dwa bardzo różne mikroorganizmy: pasożyta i bakterię. Obie są przenoszone przez ukąszenie owada, a więc są to choroby przenoszone przez wektory.

Objawy powodują stan stałej apatii i obojętności u zwierzęcia. Z powodu ogólnego złego samopoczucia krowy tracą zainteresowanie swoimi towarzyszami i otaczającym je środowiskiem.

W tym tkwi trudność choroby: kluczem jest uświadomienie sobie, że ten błędnie nazwany smutek jest stanem patologicznym.

Smutek bydła – dolegliwość, która nie może pozostać niezauważona

Termin ten odnosi się do dwóch różnych chorób, choć mają one kilka wspólnych cech. Rolnicy, którzy mówią o tym syndromie opisują babeszjozę bydła i anaplazmozę, których czynnikami sprawczymi są:

• Mikroskopowe pasożyty z rodzaju Babesia.
• Bakterie Gram-ujemne (Anaplasma marginale).

Rosnące znaczenie chorób przenoszonych przez wektory

Częstotliwość występowania chorób przenoszonych przez wektory stale rośnie, zarówno u zwierząt, jak i u ludzi. Tak jest w przypadku większości sezonowych patologii, w tym tych, z którymi mamy do czynienia w tym artykule.

Smutek bydła jest przenoszony przez ukąszenia stawonoga znanego jako kleszcz pospolity (Rhipicephalus microplus). Opisano również przypadki, w których w przenoszenie choroby zaangażowały się inne owady krwiopijne, takie jak muchy końskie lub komary.

Które zwierzęta najczęściej cierpi na tę przypadłość?

Prawda jest taka, że wszystkie rodzaje bydła cierpią na tę chorobę, ale nasilenie objawów zależy od czynników, takich jak wiek zwierzęcia. Młode cielęta w wieku poniżej 12 miesięcy zazwyczaj cierpią na łagodne infekcje o niskiej śmiertelności.

Z drugiej strony, zwierzęta starsze niż 2 lata mogą wykazywać zmienną śmiertelność pomiędzy 20% a 50%. Tak więc nie będzie to tak poważna choroba wśród cieląt, ale raczej wśród dorosłego bydła.

Objawy, które nadają nazwę tej szczególnej chorobie

Krowy zarażone Babesia lub Anaplasma nie wykazują żadnych specyficznych objawów. Są to raczej objawy każdej wyniszczającej choroby, takie jak gorączka, słaby apetyt, depresja czy osłabienie.

U krów w okresie laktacji następuje gwałtowny spadek produkcji mleka, co alarmuje hodowcę, że coś jest nie tak. Jednak u bydła mięsnego choroba często nie jest wykrywana, dopóki dotknięte nią zwierzę nie jest zbyt słabe.

Przyczyną tych objawów jest zniszczenie czerwonych krwinek, gdy są one zaatakowane przez którykolwiek z wymienionych mikroorganizmów.

Powoduje to anemię hemolityczną – z powodu rozpadu tych komórek, która generuje stałe pogarszanie się stanu zdrowia zwierzęcia.

Dlatego krowy wyglądają na smutne: mają opadnięte uszy, przygnębiony wyraz pyska i coraz słabiej integrują się z grupą.

Jak się ją diagnozuje?

Ponieważ nie ma specyficznych objawów konieczna jest diagnostyka różnicowa z wieloma innymi patologiami bydła.  Na przykład przy leptospirozie, botulizmie lub wągliku. Mimo to, mogą pojawić się pewne podejrzenia, gdy nosiciele zostaną zaobserwowani w stadzie.

Jedynym dowodem klinicznym potwierdzającym rozpoznanie “smutku” jest bezpośrednia obserwacja mikroorganizmów odpowiedzialnych za chorobę. Niektóre testy mogą wykazać obecność Babesia spp. lub Anaplasma spp. w czerwonych krwinkach chorego zwierzęcia.

Ostatnim krokiem będzie wykonanie odpowiednich testów serologicznych w celu wykrycia antygenów lub materiału genetycznego mikroorganizmu patogennego.

W rzeczywistości, w ten sposób będzie można odróżnić jednego agenta od drugiego bez możliwości popełnienia błędu, aby przystąpić do leczenia.

Czy na”smutek bydła” jest lekarstwo?

Podobnie jak w przypadku większości chorób zakaźnych, jeśli zostaną one w porę wykryte, objawy można kontrolować. Aby to zrobić, najpierw trzeba wiedzieć na pewno, jaki organizm jest przyczyną objawów u danego zwierzęcia:

• W leczeniu babeszjozy stosuje się leki przeciwpasożytnicze, specyficzne dla tych pierwotniaków.
• W leczeniu anaplazmozy stosuje się tetracykliny, które są lekami przeciwbakteryjnymi.

Problem z obiema patologiami polega na tym, że jeśli w porę nie postawi się diagnozy pogorszenie stanu zdrowia jest zazwyczaj nieodwracalne. Dlatego najlepszym zaleceniem jest bez wątpienia stosowanie szczepionek.

Szczepienie bydła przeciwko babeszjozie i anaplazmozie

Zazwyczaj stosuje się szczepionki zawierające krwinki czerwone pochodzące od krów zakażonych patogenem, którego siła została zmniejszona.

Podaje się je corocznie bydłu w wieku od 4 do 10 miesięcy z zakładów, w których często występują przypadki kliniczne.

Wskazane jest również szczepienie okazów urodzonych na terenach wolnych od kleszczy, a które zamierza się przenieść do miejsc, gdzie kleszcze mogą być obecne.

Są one jednak przeciwwskazane u dorosłych zwierząt w przypadku, gdy wirulencja może zostać odwrócona. Dlatego szczepionka jest stosowana tylko w bardzo szczególnych przypadkach i w bardzo dobrze kontrolowanych warunkach.

Smutek bydła jest prawdziwym wyzwaniem dla hodowli bydła w Ameryce Południowej

Kraje tropikalnej i subtropikalnej Ameryki Łacińskiej mówią o niej jako o jednej z największych przeszkód w osiągnięciu sukcesu przez ich hodowle.

Liczne straty w produkcji mleka i mięsa, wysokie koszty leczenia lub szczepienia oraz wysoka śmiertelność w przypadku smutku bydła nie dają rolnikom spokoju.

W wyniku zmian klimatycznych ta i inne choroby przenoszone przez wektory przenoszą się do regionów o klimacie umiarkowanym.