Rezerwaty morskie - poznaj ciekawe obszary chronione

Napisane i zweryfikowane przez weterynarza Érica Terrón González

Ostatnia aktualizacja: 27 grudnia, 2022

Rezerwaty morskie stworzono, aby osiągnąć zrównoważoną gospodarkę wodną szczególnie w kontekście eksploatacji zasobów rybnych.

Obszary chronione muszą wykazywać się pewnymi cechami, które pozwolą na rozmnażanie się gatunków będących przedmiotem zainteresowania połowowego oraz na przetrwanie ich młodych form.

Rezerwaty morskie – czym właściwie są?

Pozytywny wpływ rezerwatu morskiego przejawia się w znaczącej odbudowie obszarów połowowych, na których znajdują się obszary chronione. W ten sposób osiąga się regenerację zasobów ryb poprzez ochronę ich rozmnażania i rozproszenia.

Efektywne i najważniejsze rezerwaty obejmują siedliska, które wspierają historię życia gatunków ogniskowych (np. siedliska domowe, szkółki, korytarze migracyjne i skupiska tarłowe.

Cel rezerwatów morskich

Tworzy się je w celu ochrony, regeneracji i rozwoju zasobów będących przedmiotem zainteresowania rybołówstwa. W ten sposób utrzymuje się zrównoważone rzemieślnicze rybołówstwo na tym obszarze, zachowując tradycyjny sposób życia.

W 2007 r. mniej niż 1% oceanów na świecie było odłogowanych w rezerwatach morskich. Korzyści obejmują chociażby wzrost różnorodności, gęstości, biomasy, wielkości i potencjału reprodukcyjnego rybołówstwa i innych gatunków na danych obszarach.

Korzyści płynące z obszarów chronionych

Dla morskiej różnorodności biologicznej:

• zachowana bioróżnorodność morska,
• rzadkie, wrażliwe i zagrożone gatunki pozostają chronione.

Korzyści dla eksploatowanych gatunków, takich jak gatunki rybne:

• zwiększenie liczebności, wielkości i biomasy,
• zwiększony potencjał reprodukcyjny,
• przemieszczanie się, do przyległych obszarów.

Rezerwaty morskie w Hiszpanii

Obecnie w Hiszpanii występuje 11 rezerwatów morskich. Poznajmy kilka z nich.

Rezerwaty morskie – przykład Cabo de Gata

Znajduje się w prowincji Almeria, u stóp Sierra de Cabo de Gata. Rozciąga się wzdłuż wybrzeża, zajmując powierzchnię 4613 hektarów. Obejmuje ona również chronione wody Parku Przyrodniczego Cabo de Gata, w Níjar.

Na dnie naprzemiennie występują powierzchnie skaliste i piaszczyste. Co więcej, znajduje się tam najbardziej południowa preria Posidonia oceanica.

Przylądek Wysp Palos-Ants

Ma 1931 hektarów, które rozciągają się do Cabo de Palos, na wybrzeżu Murcji. Skaliste i piaszczyste dna przeplatają się z łąkami Posidonia oceanica.

Przylądek Tiñoso

Znajdziemy go w regionie Murcji, na południe od Kartageny, a jego powierzchnia wynosi 1173,79 hektarów. Środowisko Cabo Tiñoso oferuje ogromny potencjał ekologiczny, bowiem charakteryzują go łąki z trawy morskiej, zatopione jaskinie czy chociażby rafy.

Rezerwaty morskie na wschód od Majorki – Cala Ratjada

Znajduje się w północnej części wybrzeża Levante na Majorce i w wodach zewnętrznych tego obszaru.

Badania dotyczące tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego na tym obszarze, zlecone przez Sekretariat Generalny Morza Hiszpańskiemu Instytutowi Oceanografii, potwierdziło jego znaczenie i potrzebę ochrony tego obszaru.

• Wybrzeże tworzą liczne klify wapienne charakteryzujące się powstawaniem podwodnych jaskiń. Linia brzegowa łączy w sobie skaliste obszary z drobnymi piaszczystymi plażami, z których część uważana jest za dziewiczą.

Wyspa Alboran i obszar chroniony

Znajduje się w południowej części Morza Śródziemnego w Almerii, zajmując powierzchnię 1650 hektarów wokół wyspy Alboran i dolnej części “Piedra Escuela” w północno-wschodniej części wyspy.

Głębokość jest zróżnicowana i gwałtowna. Na głębokości 60 metrów znajdują się lasy brązowych glonów laminarnych.

Obszar chroniony przy wyspie Alboran jest miejscem złączenia z Atlantykiem, którego mieszanka jest siedliskiem bardzo zróżnicowanych ekosystemów.

Dno jest zróżnicowane i gwałtowne. Znajdziemy tu płycizny, kaniony i obszary piaszczyste. Na głębokości 60 metrów znajdują się lasy glonów brunatnych (laminarnych) (Laminaria ochroleuca). Rezerwat ma duże znaczenie dla rybołówstwa.

Wyspy Columbretes

Rezerwat morski znajduje się około 30 mil morskich od Grao de Castellón, składa się z czterech grup wysepek oraz kilku raf i mieszkań. Rezerwat morski ma powierzchnię 5543 ha.

Rezerwa ta ma na celu regenerację zasobów będących przedmiotem tradycyjnej działalności połowowej na tym obszarze. W szczególności dotyczy to homara czerwonego (Palinurus elephas), który jest celem połowów o dużym znaczeniu społeczno-gospodarczym.

Rezerwaty morskie i wyspa Graciosa

Ten rezerwat morski rozciąga się na Atlantyku, obejmując północ od wyspy Lanzarote, La Graciosa i inne pobliskie wysepki archipelagu Chinijo (Montaña Clara, Roque Oeste, Roque Este i Alegranza).

Dzięki temu rezerwatowi ochrona już istniejąca na lądzie – Park Naturalny Archipelagu Chinijo – zostaje rozszerzona na środowisko morskie.

Około 40% rezerwatu znajduje się w wodach zewnętrznych, a pozostałe 60% w wewnętrznych.

Wody są bogate w substancje odżywcze. Środowisko morskie wyspy Graciosa, najbardziej wysuniętej na wschód wyspy archipelagu, jest pod wpływem zimnych i bogatych wód wytwarzanych u pobliskich wybrzeży Afryki.

Gąbki, bryozoany oraz czerwone i żółte gorgonie nadają niesamowity kolor dna. Wśród bezkręgowców wyróżniają się na tym obszarze ostrygi (Spondylus senegalensis) i homary kanaryjskie (Scyllarides latus).

Inne hiszpańskie rezerwaty morskie i obszary chronione

Wyspa Tabarca

Rezerwat ten znajduje się przed Portem Santa Pola, w Alicante. Ma on łączną powierzchnię 1754 hektarów.

• Znajdują się na nim znane już z tego artykułu łąki Posidonia oceanica w optymalnym stanie ochrony, co sprzyja odnowieniu zasobów rybnych tego obszaru. Dno ma głębokość od 0 do 40 m.
• Rezerwat jest rozległy i gęsty. Oferuje pożywienie i schronienie dla wielu gatunków bezkręgowców, takich jak Pinna nobilis. 

Wyspa de La Palma

Owy rezerwat morski osiąga głębokość 1000 m i rozciąga się na powierzchni 3455 ha na południowo-zachodnim wybrzeżu wyspy de La Palma.

Władze uznały ten obszar za wyjątkowy pod względem różnorodności biologicznej, stanu zasobów rybnych i możliwości ich odtworzenia.

Raporty uniwersytetów w La Laguna i Las Palmas, jak również hiszpańskiego Instytutu Oceanografii, uznały ten obszar za świetny przypadek, przydatny do utworzenia rezerwatu morskiego ze względu na jego bioróżnorodność, jak i stan populacji. Wykazuje ogromną wartość krajobrazową i biologiczną.

• Różnorodność flory i fauny morskiej jest ogromna. Znajdziemy tam też gatunki ryb, które są trudne do zaobserwowania na innych zachodnich wyspach archipelagu kanaryjskiego.
• Jeśli chodzi o florę morską, dominują zbiorowiska glonów brunatnych. Możemy spotkać też zagrożone zbiorowiska tego gatunku (Cystoseira abies-marina).

W okolicach jaskiń i szczelin znajdujemy ogromną różnorodność bezkręgowców morskich. Wśród nich wyróżnia się też obecność innego chronionego gatunku: homara kanaryjskiego (Scyllarides latus).

Punta de la Restinga – Mar de las Calmas

Znajduje się na Atlantyku, na południowo-zachodnim krańcu wyspy El Hierro. Ponieważ wyspa jest pochodzenia wulkanicznego, osiąga duże głębokości – ponad 300 metrów. Ma powierzchnię 750 hektarów.

• Występuje tam bogata i bujna pokrywa roślina, sięgająca nawet 70 metrów. Szczególnie widoczne są tam glony wapienne i brunatne. Co więcej, La Restinga cieszy się bogatą fauną bezkręgowców, w tym homarów czy krewetek.
• Zbiorowisko przybrzeżnych gatunków dennych jest bardzo bogate i zróżnicowane.
• Znajdziemy tam też szczególne gatunki ważne dla rybołówstwa, takie jak tuńczyk żółtopłetwy (Tunnus abacares), wahoo (Acanthocybium solandri), opastun (Thunnus thynnus) czy też tuńczyk czerwony (Thunnus alalunga).

Wyjątkowa Masía Blanca

Jest to mały rezerwat morski o powierzchni 457 hektarów położony na wybrzeżu Morza Śródziemnego, około 30 kilometrów na północ od Tarragony (Katalonia). Rezerwat ten chroni niektóre skaliste obszary o dużej różnorodności biologicznej.

Jeśli chodzi o ryby, możemy wyróżnić węgorze kongerii, ściółkę czerwoną, serranosa i skorpiona. Obficie występują też głowonogi, takie jak ośmiornice i mątwy. 

Hiszpańska sieć morskich obszarów chronionych (RAMPE)

Postać “morskiego obszaru chronionego” (Red de Áreas Marinas Protegidas de España) została utworzona na mocy ustawy 42/2007 o dziedzictwie przyrodniczym i różnorodności biologicznej.

Ogólne cele RAMPE są następujące:

• Zapewnienie ochrony i odtworzenia dziedzictwa naturalnego, oraz morskiej różnorodności biologicznej.
• Ochrona i zachowanie obszarów, które najlepiej reprezentują gatunki, siedliska i procesy ekologiczne w morzach.
• Promowanie ochrony korytarzy ekologicznych i zarządzania niezbędnymi elementami strategicznymi w morzu.
• Ma też stanowić wkład państwa hiszpańskiego w europejskie i światowe sieci morskich obszarów chronionych.

Rezerwaty morskie jako część RAMPE

Zgodnie z Ustawą 41/2010 o ochronie środowiska morskiego, wszystkie obszary chronione znajdujące się na wodach podlegających zwierzchnictwu Hiszpanii zostaną włączone do RAMPE.

W ten sposób uwzględniają one:

• Elementy Sieci Natura 2000.
• Inne naturalne obszary chronione.
• Obszary chronione przez instrumenty międzynarodowe.
• I w końcu, rezerwaty morskie.

Czy rezerwaty morskie znajdziemy też w Polsce?

W 2018 roku powiększono rezerwat przyrody Beka. Dołączono do niego też wody przybrzeżne Zatoki Puckiej oraz ujście Zagórskiej Strugi.

Wcześniej rezerwat Beka znajdował się tylko na lądzie. Co więcej, utworzono także lądową otulinę o powierzchni 795 hektarów. Ta z kolei obejmuje część Kępy Puckiej, oraz kopalni piasku, jak i fragmenty dna Pradoliny Redy i dawnego składowiska popiołów ciepłowniczych.