Jakie są wskaźniki wpływu człowieka na środowisko
Napisane i zweryfikowane przez biologa Miguel Mata Gallego
Wskaźniki wpływu człowieka na środowisko służą do określenia, w jakim stopniu działanie człowieka wpływa na ekosystem. Ogólnie rzecz biorąc, wskaźniki te są oparte na wymiernych parametrach występujących w przyrodzie, które dają nam wskazówki na temat jej stanu pod względem zanieczyszczenia i zrównoważonego rozwoju.
Jakie to wskaźniki? Jak je mierzymy? Od właściwości fizykochemicznych środowiska po obecność i rozmnażanie się różnych gatunków, parametry te mogą ostrzegać nas, gdy stan ekosystemu pogarsza się, zanim będzie za późno.
Potrzeba ochrony przyrody
Ogromny wpływ na środowisko jaki my, ludzie, wywieramy na ekosystemy w wyniku naszych działań, jest niezaprzeczalny – budowa, infrastruktura publiczna i wydobywanie zasobów to tylko kilka przykładów.
Z tych wszystkich powodów przepisy dotyczące ochrony środowiska wymagają szeregu środków mających na celu ochronę środowiska przed działalnością człowieka. Pomimo faktu, że jesteśmy dominującym gatunkiem na naszej planecie, nie możemy robić wszystkiego, na co tylko mamy ochotę.
Od lat większa świadomość ekologiczna mieszkańców wpływa na zwiększenie szacunku dla środowiska w prawie większości krajów. Dlatego wprowadzono szereg ścisłych protokołów dotyczących budowania lub prowadzenia działań w ekosystemach.
Cele oceny wpływu człowieka na środowisko
Rządy wszystkich krajów i różne administracje stosują oceny oddziaływania na środowisko (OOŚ), aby ustalić, w jakim stopniu wpływamy na naturalną równowagę. Krótko mówiąc, cele OOŚ są następujące:
- Raportowanie o stanie środowiska, na który wpłynęło działanie człowieka.
- Naukowe przewidywanie przyszłości ekosystemów w wyniku działalności człowieka.
- Stanowienie podstawy decyzji, które mogą mieć wpływ na dane środowisko.
Rodzaje wskaźników i przykłady
Międzynarodowe Stowarzyszenie Oceny Oddziaływania (IAIA) definiuje ocenę oddziaływania na środowisko jako “proces identyfikacji, przewidywania, oceny i łagodzenia skutków biofizycznych, społecznych i innych istotnych skutków propozycji rozwoju przed podjęciem ważnych decyzji i zobowiązań”.
Istnieje wiele sposobów klasyfikacji wskaźników wpływu człowieka na środowisko. W celu uproszczenia tej kwestii przyjrzymy się rodzajom wskaźników według ich specyficznego charakteru:
- Fizyczno-chemiczne: opierają się na fizycznych lub chemicznych parametrach środowiska, a najczęściej używane wskaźniki to pH, stężenie azotanów i stężenie węgla organicznego.
- Bioindykatory: obecność tych organizmów informuje o stanie środowiska. Istnieje wiele przykładów bioindykatorów, które omówimy poniżej.
- Geomorfologiczne: oceniają stan gleby i erozję, dwa kluczowe czynniki wpływające na zdrowie przyrody.
1. Wskaźniki fizyko-chemiczne
Jak wskazuje sama nazwa, wskaźniki te opierają się na pomiarach fizycznych lub chemicznych zmiennych badanego środowiska. Ponieważ wszystko na Ziemi to w zasadzie fizyka i chemia, mogą mierzyć wszelkiego rodzaju wpływy.
Liczne czynniki fizyko-chemiczne informują nas o stanie przyrody. W środowiskach wodnych szczególnie ważne są wskaźniki jakości wody, mętność i rozpuszczony tlen. Z kolei w środowiskach lądowych szczególnie ważne jest pH gleby i stężenie różnych cząsteczek – na przykład azotanów i metali ciężkich.
2. Bioindykatory
Jednym z najważniejszych elementów determinujących stan zdrowia ekosystemu jest obecność gatunków bioindykatorów. Jak sama nazwa wskazuje, obecność tych istot informuje nas o prawidłowym funkcjonowaniu ekosystemu.
Gatunki te są szczególnie wrażliwe na zakłócenia środowiskowe. Niektóre z tych istot to rośliny – na przykład porosty – ale istnieje wiele zwierząt o złożonej morfologii, które również są bioindykatorami.
W ekosystemach wodnych niektóre organizmy bezkręgowe, takie jak larwy owadów, wyróżniają się jako wskaźniki dobrej jakości wody. Natomiast wśród kręgowców, wydra jest świetnym bioindykatorem zdrowych systemów słodkowodnych, ponieważ szybko je porzuca, gdy warunki się pogarszają.
3. Inne wskaźniki wpływu człowieka na środowisko
Oprócz wymienionych powyżej istnieje wiele wskaźników uwzględniających wiele innych czynników, które mogą wpływać na środowisko.
Tutaj możemy zawrzeć wskaźniki, które mają związek z krajobrazem: na przykład erozja i zanieczyszczenie powietrza. Także różnorodność biologiczna jest ważnym czynnikiem określającym stan środowiska na danym obszarze.
W ten sposób wskaźniki bioróżnorodności pomagają nam dowiedzieć się, ile gatunków występuje na danym obszarze.
Podsumowując, wskaźniki wpływu człowieka na środowisko pomagają nam zrozumieć stan danego obszaru przyrodniczego. Dzięki temu możemy podejmować decyzje, które będą przyjazne dla środowiska.
Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.
Ceupe, E. B. (2019, 25 febrero). Indicadores de impacto y efectos de los impactos. CEUPE. https://www.ceupe.com/blog/indicadores-de-impacto-y-efectos-de-los-impactos.html#:%7E:text=Los%20indicadores%20son%20muy%20%C3%BAtiles,que%20cumplan%20los%20siguientes%20objetivos%3A&text=Evaluar%20la%20vulnerabilidad%20o%20susceptibilidad,de%20una%20determinada%20categor%C3%ADa%20ambiental.
EditorR. (2015, 8 octubre). Los 17 indicadores de calidad ambiental imprescindibles. Software ISO. https://www.isotools.org/2015/07/09/los-17-indicadores-de-calidad-ambiental-imprescindibles/
Ten tekst jest oferowany wyłącznie w celach informacyjnych i nie zastępuje konsultacji z profesjonalistą. W przypadku wątpliwości skonsultuj się ze swoim specjalistą.