Etolog zwierzęcy - czym się zajmuje?

Napisane i zweryfikowane przez biochemiczkę Luz Eduviges Thomas-Romero

Ostatnia aktualizacja: 21 grudnia, 2022

Etolog zwierzęcy jest specjalistą w dziedzinie zoologii, który analizuje i stara się zrozumieć przyczyny zachowań zwierząt i ich przetrwanie. Robi to poprzez badanie ewolucyjnych podstaw i rozwoju wrodzonych zachowań zwierząt.

Wykonuje swój zawód daleko poza stanowiskiem badawczym w zoo. W rzeczywistości może on pracować dla rządów, dużych korporacji i innych najróżniejszych branż. Należy zauważyć, że do pracy w tej dziedzinie wymagany jest na ogół stopień naukowy.

Czym zajmuje się etolog zwierzęcy?

Przede wszystkim etolog zwierzęcy bada interakcje społeczne między zwierzętami, takie jak agresja zwierząt i ich nawyki godowe. Dodatkowo studiuje on różne formy komunikacji ze zwierzętami. Aby zająć się tymi dziedzinami wiedzy, wykorzystuje on metodologie laboratoryjne i terenowe.

Niewątpliwie często zdarza się, że ludzie zajmujący się etologią mają silne zainteresowania w pokrewnych dyscyplinach, w tym ekologii i ewolucji.

Większość stanowisk w tej dziedzinie wymaga od kandydatów uzyskania dyplomu ukończenia studiów, choć może być możliwe uzyskanie pracy w tej dziedzinie z tytułem licencjata. Zrozumienie zachowań zwierząt ma kluczowe znaczenie dla określenia, czy osobniki będą się rozmnażać i przetrwają kolejne pokolenia. Takie jest najważniejsze znaczenie etologii.

Na czym opiera się etologia zwierzęca?

Etyka bierze pod uwagę zarówno podejście ewolucyjne, jak i bardziej zmechanizowane. Studiuje zachowania zwierząt z podwójnej perspektywy:

• Pierwsza perspektywa dotyczy mechanizmów motywacji i doświadczenia zwierząt jako przyczyn zachowania, rozumianych jako przybliżone lub natychmiastowe wyjaśnienie. Takie podejście odzwierciedla indywidualne życie zwierzęcia. Natychmiastowe wyjaśnienia odpowiadają na pytania o sposób, w jaki dochodzi do określonego zachowania.
• Drugie podejście dotyczy presji selekcji naturalnej i czynników filogenetycznych, które powodują ewolucję zachowań, rozumianych jako ostateczne wyjaśnienie. Podejście to odzwierciedla proces ewolucyjny danego gatunku. Ostateczne wyjaśnienia odpowiadają na pytania, dlaczego dane zachowanie ma miejsce.

Te dwa poziomy badań etologii uzupełniają się wzajemnie i pomagają osiągnąć pełniejsze zrozumienie zachowań i ewolucji zwierząt.

Jakimi konkretnymi aspektami zachowań zwierząt zajmuje się etologia?

Nie zdziwi Państwa fakt, że etologia jest wyjątkowo szeroką dziedziną i obejmuje między innymi badania następujących zjawisk wśród zwierząt:

• Strategie obronne zwierząt.
• Komunikacja między zwierzętami.
• Nauka i mechanizmy ich pamięci.
• Charakterystyka reprodukcji i hodowli.
• Nawyki migracyjne i wymagania siedliskowe.
• Identyfikacja genów, które wpływają na zachowanie zwierząt.
• Dynamika rywalizacji i współpracy podczas karmienia i ukrywania się.
• Anatomiczne i funkcjonalne cechy mózgu, które wpływają na zachowanie zwierząt.
• Charakterystyka różnic w osobowości i strukturach społecznych zwierząt.

Jak widać, etolog zwierzęcy jest nie tylko ważny dla wkładu w wiedzę naukową, ale jego praca ma również praktyczne implikacje.

Dodatkowo, zrozumienie zachowań zwierząt jest również niezbędne we wszystkich innych działaniach, w których mamy do czynienia z żywymi istotami. Podobnie jak w przypadku opieki nad zwierzętami domowymi, ochrony gatunków morskich i lądowych, czy też poprawy zdrowia zwierząt.

Konrad Lorenz jest uznawany za jednego z ojców założycieli dziedziny etologii zwierząt, badań nad zachowaniami zwierząt. Naukowiec zasłynął z odkrycia “zasady przywiązania.  Mowa tu o śladzie, dzięki któremu niektóre gatunki tworzą więź między nowo narodzonym zwierzęciem a jego matką lub opiekunką.

Jak powstała dziedzina etologii i etolog zwierzęcy?

Uznaje się, że to właśnie pionierskie dzieło Konrada Lorenza i Niko Tinbergena w latach trzydziestych XX wieku stworzyło podstawy teoretyczne dla etologii.

Za odkrycia w sferze wzorców zachowań indywidualnych i społecznych Lorenz otrzymuje Nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny, wspólnie z Niko Tinbergenem i Karlem von Frischem. Niewątpliwie etologia wywarła wpływ na tak szerokie dziedziny, jak genetyka, antropologia i nauki polityczne oraz psychologia.

Założeniem etologów jest przekonanie, że zwierzę powinno być badane na podstawie własnych motywacji, a nie poprzez skupianie się na nim w stosunku do człowieka. Takie podejście polega na obserwowaniu jego normalnego zachowania i naturalnego otoczenia.

• Na przykład, można rozważyć teraz klasyczny eksperyment Lorenza, w którym udało mu się zastąpić gęś matkę i nagrać, jak “jego pisklęta” podążały za nim w jednej linii, gdziekolwiek się udała.
• W innym znanym eksperymencie, Tinbergen badał mewy z ich pisklętami. Starał się wyjaśnić, dlaczego mewy matek usuwają wszystkie ślady skorupek jaja z gniazda po urodzeniu się piskląt.

Hipotezował, że skorupka jaja może być usunięta, aby uniknąć urazów, zapobiec chorobie lub zmniejszyć uwagę drapieżnych ptaków. Udowodnił w testach terenowych, że rzeczywiście białe wnętrze muszli było widoczne z powietrza i faktycznie przyciągało ono drapieżniki.

Zastosowanie etologii do gatunku ludzkiego

W tym przypadku mamy do czynienia z dziedziną etologii, którą będzie antropoetologia. Mamy tu na myśli badania terenowe nad zachowaniem człowieka (jako gatunku zwierząt).

Badania w zakresie etologii człowieka analizują ewolucyjne pochodzenie zachowań człowieka, a także porównują zachowania w różnych kulturach. Inne badania zachowań zwierząt oparte są na psychologii, koncentrując się na takich rzeczach, jak wyuczone zachowania i nauczanie zachowań zwierząt oraz stosowanie tych wyników do ludzi.

Na zakończenie powiemy tylko, że istnieją też inne dziedziny etologii – w tym teologia kognitywna, zajmująca się procesami poznawczymi u zwierząt. Możemy wymienić też zoosemiotykę (jest to nauka o sygnałach w świecie zwierząt, wyłoniona z etologii i semiotyki), oprócz tego socjologię zwierząt, socjobiologia.